Sutjeska Nationaal Park – hartvormig meer en ongerepte natuur

Sutjeska nationaal park is één van de laatste échte wildernissen van Europa, waar je bovendien een hartvormig meer vindt. Op de grens van Bosnië en Herzegovina met Montenegro ligt dit schitterende nationaal park waar we al direct bij aankomst verliefd op worden. Sutjeska is behoorlijk lastig te doorkruisen, vanwege de bar slechte wegen in het bergachtige zuidoosten van Bosnië en Herzegovina. Het heeft een heel ander karakter dan het meel toeristische Una nationaal park. In 3 dagen verkennen we toch de mooiste plekken van het nationaal park tijdens onze rondreis door Bosnië en Herzegovina. Ik deel de mooiste bezienswaardigheden in Sutjeska nationaal park en een hele toffe daghike die we er maken.

Aankomst en accommodatie Sutjeska Nationaal Park

Tijdens onze reis van Mostar naar Sutjeska Nationaal Park krijgen we steeds meer het idee dat we naar het einde van de wereld reizen. We nemen de langere route via Stolac, omdat we hier de eeuwenoude stecci en het ommuurde oude kasteel willen zien. Het is de plek waar we, zodra we de bebouwde kom uit rijden, de onzichtbare grens met de Servische Republiek passeren. Vanaf daar zien we vrijwel geen enkele nederzetting meer en als we door een dorpje rijden, bestaat het nooit uit meer dan een paar huizen. De landschappen zijn kaal en dor en we hebben het gevoel dat we in een Western zijn beland. Als we het stadje Gacko in het oog krijgen, voelt dat haast alsof we plotseling een wereldstad ontdekt hebben. We doen er genoeg boodschappen om een paar dagen mee door te komen. Dat blijkt een goede keus, want in Sutjeska Nationaal Park is amper wat te koop.

Via de stecci en het fort van Stolac en het Klinje meer naar Sutjeska

In Sutjeska zijn 2 of 3 mini-supermarktjes, niet veel meer dan een woonkamer vol levensmiddelen die toevallig die week de reis er naartoe hebben overleefd. Als wij er zijn, hebben ze slechts wit brood, koekjes, beschimmeld fruit en oude groenten. Doe vooraf elders inkopen!

We zijn Gacko nog niet uit of de weg begint te stijgen en het landschap is direct na het verlaten van het stadje veel heuvelachtiger. Ook wordt het steeds groener. Na de zoveelste bocht rijden we ineens pal langs een meer in een verblindende, blauwe kleur. We komen even in de verleiding voor een duik, maar we zijn ook bijna in Sutjeska nu en willen graag door. We volgen de rivier die in het Klinje meer uitkomt en een kwartier later worden we door steil oprijzende bergwanden omgeven. Bij de Vratar Canyon stoppen we even. Hoog boven de weg wappert de Servische vlag, fel afstekend tegen de blauwe lucht. Het voelt nog steeds alsof we alleen op de wereld zijn. Ander verkeer is er niet en we lopen de kloof in. Onze eerste kennismaking met Sutjeska Nationaal Park is er direct eentje om stil van te worden. Waar vind je nou zo’n toffe kloof, pal naast de weg.

Vratar Canyon is onze eerste kennismaking met Sutjeska National Park

Goed bereikbare bezienswaardigheden Sutjeska Nationaal Park

De wegen in Sutjeska zijn van een beroerde kwaliteit, maar juist dat is waarom het park zoveel uitgestrekte, ongerepte natuur heeft. Niet voor niets vind je hier het laatste regenwoud van Europa. De enige goede weg door het nationaal park is de hoofdweg, de M20. Het monument ter ere van de Sutjeska battle ligt pal aan deze hoofdweg en is één van de bekendste bezienswaardigheden van Sutjeska Nationaal Park. De slag uit de Tweede Wereldoorlog waaraan het monument gewijd is, was één van de bloederigste uit de geschiedenis van Joegoslavië. Het pompeuze Sovjetmonument eerst de ruim 7500 slachtoffers uit 1943, die in deze vallei omkwamen.

Hoewel het monument een niet te missen bezienswaardigheid is, begrijp ik dat je Sutjeska bezoekt voor de natuur. De eerder genoemde Vratar Canyon is één van de weinige andere makkelijk bereikbare bezienswaardigheden van Nationaal Park Sutjeska. Daarnaast is er nog een hele mooie plek aan de noordkant van het park. Pjescane Piramide is een geologische monument, een zandsteenformatie die inderdaad wat weg heeft van heel veel kleine piramides bij elkaar. Stel je geen immens grote formaties voor, want dan wordt je teleurgesteld. Ze zijn slechts enkele tientallen meters hoog, maar wel heel tof om te zien, zeker als je naar achteren door loopt en de diepte in kijkt. De rode kleur van de aarde steekt mooi af tegen de groene omgeving, zeker op een zonnige dag.

twee bekende bezienswaardigheden Sutjeska Nationaal Park – monument en Pjescane Piramide

Lastiger te bereiken plekken

Er liggen verschillende mooie meren in Sutjeska Nationaal Park, maar de meesten zijn slechts na een pittige wandeling bereikbaar. Gornje Bare Lake en Donje Bare Lake zijn de meren die er op de plaatjes het meest fotogeniek uitzien en hoewel ze hemelsbreed niet enorm ver van de doorgaande weg door het nationaal park liggen, zijn ook deze lastig bereikbaar zonder 4×4. De enige weg er naartoe is die aan de linkerkant, ongeveer anderhalve kilometer ten noorden van het Sutjeska battle monument. Je rijdt dan een kleine 15 kilometer over een ongeasfalteerde weg met diepe kuilen en flinke stenen. Lopend zijn de meren bereikbaar vanaf het monument. Je bent dan echter wel 4 uur onderweg. Enkele reis! Boek daarom een tourtje, of huur een 4×4 voor een dag.

De weg aan de overkant van de doorgaande weg, naar Prijevor is iets beter begaanbaar. Wij hebben met onze eigen auto in laag tempo Prijevor zonder al te spannende momenten bereikt. Het Perućica regenwoud is het laatste oerbos van Europa, bijna op de grens met Montenegro. De wandeling naar de Skakavac waterval, geeft een mooi kijkje op het regenwoud en ligt aan de weg naar Prijevor. Deze wandeling begint vlakbij de parkeerplaats bij Dragoš Sedlo, een prachtig uitzichtpunt, dat in minder dan een half uurtje wandelen al bereikbaar is. Wie doorrijdt naar Prijevor zal zeker niet teleurgesteld worden qua uitzichten. De parkeerplaats vlakbij deze piepkleine nederzetting die alleen ’s zomers bewoond wordt, heeft een adembenemend zicht over de mooiste bergen van Sutjeska.

Sutjeska nationaal park heeft veel moeilijker bereikbare plekken

Een hele toffe daghike op de grens met Montenegro

Als we onze auto parkeren aan wat bijna het einde is van die hobbelige weg naar Prijevor, hebben we er al zo’n anderhalf uur rijden en enkele fotostops op zitten. Toch is het nog vroeg genoeg en genieten we van de uitzichten over de lager gelegen heuvels voor ons en de hoge toppen achter ons. We vervolgen de grondweg nog een paar honderd meter, tot die echt over gaat in een smal pad vol flinke keien. We moeten goed uitkijken waar we lopen en om van de fenomenale uitzichten over eindeloze bossen op de hellingen rondom ons te genieten moeten we echt af en toe even stil staan.

Het pad daalt geleidelijk, tot we op een boom een zelf gemaakt, houten bordje ontwaren: “Crna Gora”. We hebben genoeg door de regio gereisd om te weten dat dit Zwarte Berg betekent, maar kunnen alleen lichtgekleurde rotsen ontdekken. Terwijl we ons afvragen waarom daar een bordje met het opschrift “Zwarte Berg” hangt, ga ik onderuit op een inmiddels wel erg steile helling. Gelukkig zijn we nog maar net deze kortere route naar het hartvormige meer Trnovačko jezero ingeslagen en kunnen we makkelijk omdraaien. We nemen toch maar de langere route, die iets minder steil is. Dan schiet ons te binnen wat ze toch bedoelen met die zwarte berg: we zijn zojuist natuurlijk Montenegro binnen gelopen. De Maglic, de hoogste berg van de regio, ligt precies op de grens tussen Bosnië en Herzegovina met Montenegro. Ook het hartvormige meer waarnaar we onderweg zijn is een grensgeval.

Vanuit Prijevor de grens met Montenegro wandelend over in Sutjeska

Als we een flink stuk verder gedaald zijn, lopen we een sprookjesachtige vallei in, met overal wilde bloemen, bessen en bramen. Rondom worden we omsloten door hoge, kale rotspieken. Na de relatief makkelijke meters door de vallei valt de beklimming voor het laatste stuk naar Trnovačko jezero ons zwaar. Het hellingspercentage is flink en de rotsen zijn enorm. We worden ingehaald door twee locals en volgens hen zijn we er bijna. Gelukkig, want de meiden willen het bijna voor gezien houden. Ons eerste zicht op het meer maakt echter alles goed. De dames gooien hun kleding uit en nemen een duik. We volgen de oever naar de overkant, waar de Volujac voor ons opdoemt. Andere toeristen zien we amper, wel komen we wat grazende koeien en wilde paarden tegen.

In een huisje aan het meer Trnovačko jezero wacht de parkwachter op je, om een euro toegangsgeld te innen. Wees niet boos, zoals sommige anderen die zich bedonderd voelen, omdat je al entree hebt betaald voor Sutjeska. Je bent inmiddels de grens over en dit is toegangsgeld voor het meer in Montenegro. En het is 1 euro!

Via die schitterende vallei naar Trnovačko Jezero

Met z’n vieren proberen we de berg aan de andere kant van het meer een eind te beklimmen, omdat een hartvormig meer nou eenmaal pas haar vorm laat zien, als je zelf wat hoger bent. Vanaf de oever zien we alleen een prachtig blauw meer. De jongste ziet ’t echter al gauw niet meer zitten. De helling door het naaldbos onderaan de berg is al écht te steil voor haar. Samen met de oudste klim ik door. Ik ben hier tenslotte gekomen om een hartvormig meer te zien. 😉 Het kost ons flink wat extra zweet, maar we weten het naaldbos achter ons te laten en ook de kale rotsen die daarna komen te trotseren.

Na een klein uur klimmen is het ook voor de oudste genoeg geweest. Volgens een stel dat ons tegemoet komt is het verderop ook echt gevaarlijk op de sandalen die wij dragen en voor een kind gewoon niet te doen. We gaan zitten op een rots en genieten van wat we nu al zien: wauw! Wat een beloning voor ons harde werken.

Het hartvormige meer Trnovačko Jezero ligt in Montenegro

Terug naar de oevers van Trnovačko jezero ga ik gelukkig nog maar 2 keer redelijk gecontroleerd onderuit. Het wordt echt tijd om nieuwe wandelsandalen te kopen, met minder gladde zolen. Terwijl de meiden nog wat zwemmen, eet ik een late lunch van börek, Bosnisch brood gevuld met gehakt. Daarna beginnen we aan de terugweg, die minstens even mooi is als de heenweg, maar zeker ook even uitdagend met twee kids.

Praktische informatie Sutjeska nationaal park

Sutjeska Nationaal park is behoorlijk uitgestrekt. Wil je graag de wandeling maken die wij hebben gedaan en/of de bekende meren zien? Dan is een verblijf in of rond Tjentište het meest praktisch. Zelf hebben wij in een fijn appartement met 2 slaapkamers overnacht. Van buiten niet erg mooi, maar van binnen helemaal prima en een geweldige prijs-kwaliteitsverhouding.

Alleen al voor dit hartvormig meer wil je naar Sutjeska Nationaal Park

Op verschillende plekken in Sutjeska nationaal park betaal je entree, maar alleen als je de hoofdweg verlaat. Een entreeticket gekocht bij één van de toegangswegen het park in, is geldig voor je gehele bezoekduur. Een ticket kost 5 Mark per persoon, zo’n 2 en een halve Euro.

De weg naar Prijevor is met een normale auto te doen, als je langzaam rijdt. Het is inspannend en andere reizigers roepen dat het echt ondoenbaar is. Wij vonden het echter wel meevallen. Neem wel de tijd. Ben je echt geen dappere rijder en wil je toch dit deel van Sutjeska Nationaal park verkennen? Boek een tour of huur een 4×4 voor een dag.

Zo mooi is Sutjeska nationaal park in Bosnië en Herzegovina

Zoals eerder gezegd: neem alle proviand die je denkt nodig te hebben mee van elders. In Sutjeska is weinig te krijgen. Er zijn echter wel een aantal restaurantjes, dus verhongeren zul je zeker niet. Snacks en fruit voor tijdens je hikes zijn wel handig om bij je te hebben. De minuscule winkeltjes zijn afhankelijk wat er op de vrachtwagen zit, die elke paar dagen langs komt. In de winkel bij onze accommodatie was zelfs niet elke dag vers brood.

In het nationaal park is alleen langs de hoofdweg drinken te koop. Bij het hartvormige meer Trnovačko jezero kun je bij het huis van de parkwachter met wat geluk ook wat fris of een biertje kopen en altijd gratis drinkwater tappen uit zijn bron. Neem altijd genoeg drinkwater mee als je aan de wandel gaat. Je weet nooit wanneer er weer gelegenheid is om je fles te vullen!

Ga naar al mijn Bosnië en Herzegovina blogs, of kies een andere bestemming »