Rondreizen op Maleisisch Borneo kostte ons verrassend veel moeite. En dat terwijl we ervaren reizigers zijn. De opties voor vervoer op Maleisisch Borneo beperken zich voornamelijk tot bussen voor de lange afstanden en de taxi apps voor korte ritjes in en rond de stad. Tenzij je het milieu wilt belasten met binnenlandse vluchten van een half uurtje, of een auto wilt huren. Dan is het allemaal een stuk eenvoudiger. Omdat onze route op Maleisisch Borneo geen rondje is en verschillende weken duurt, lopen de kosten daarvan ons te hoog op. In dit blog deel ik onze tips en ervaringen over zelfstandig rondreizen met het openbaar vervoer op Maleisisch Borneo.
Vervoer op Borneo – veel mensen kiezen het vliegtuig
Veel mensen die Maleisisch Borneo bezoeken, maken één of meerdere binnenlandse vluchten. Wij vinden dat voor veel routes een beetje zonde. Vooral op Sabah zijn de afstanden niet gigantisch groot en ook prima met het openbaar vervoer of de auto te overbruggen. Beter voor het milieu en voor de ervaring. Wij missen bij vliegen altijd het gevoel voor het land, de veranderende landschappen, de mensen met wie we onderweg steevast leuk contact hebben. Wij hebben alleen tussen Sabah en Sarawak gekozen voor een vlucht, vanwege de enorme afstand. Ook als je het afgelegen Mulu National Park wilt bezoeken kan ik me voorstellen dat je voor het vliegtuig kiest.
Van veranderende landschappen genieten in de bus op Maleisisch Borneo
Let op als je tussen Sabah en Sarawak vliegt: je hebt een speciale stempel nodig als je de ene deelstaat verlaat en één als je de andere deelstaat in komt. Wij hadden die stempelpost niet gezien en daardoor bijna onze vlucht gemist, omdat we bij het boarden werden teruggestuurd!
Rondreizen met de bus op Borneo
Tussen de grote steden op Borneo rijden bussen. Grote touringcars tussen Sandakan, Kota Kinabalu en Tawau of Semporna zijn een comfortabele manier om goedkoop rond te reizen op Borneo. Tickets boek je makkelijk vooraf online. Wij zijn fan van deze site om bustisckets te boeken, maar er zijn meerdere opties. Ideaal als je daadwerkelijk de toeristische route volgt en alleen tussen die steden reist. Wij zouden alleen niet wij zijn, als wij onze eigen, alternatieve route bedacht hebben. En zo reizen wij dus onder andere van Kota Belud naar Poring en daarna weer van Poring verder naar een plek tussen Sepilok en Sandakan. Dat betekent dat we niet in de grote stad willen instappen. Voor de route Kota Belud – Poring is er geen andere optie dan een dure taxi nemen. Poring ligt niet ver van de doorgaande weg tussen Kota Kinabalu en Sandakan en dus is het theoretisch mogelijk om aan die weg in te stappen. Hierover is online alleen geen enkele informatie te vinden.
Ondanks dat er weinig openbaar vervoer naar Poring is, willen we de rafflesia wel zien
Via via vinden we uit dat je bij de halte in Ranau moet kunnen instappen, maar dat het essentiëel is om de busmaatschappij vooraf van je plan op de hoogte te stellen. Je koopt bovendien altijd je ticket voor de volledige route die de bus aflegt. Ben je al een aantal dagen oor vertrek in Kota Kinabalu, dan kun je naar het busstation gaan, om het daar persoonlijk te regelen. Boek je online je ticket, dan móet je de maatschappij bellen. In ons geval is dat tijdens de Ramadan, een periode dat de busmaatschappijen het extra druk hebben, zo is ons verteld. Wat er dan gebeurt als je belt zonder de lokale taal te spreken, is dat ze aan de andere kant zonder iets te zeggen weer ophangen. Uiteindelijk lukt het ons de 4e keer dat we bellen en een lokaal iemand hebben overgehaald om het woord voor ons te doen.
Alsnog voelt het op de dag dat we in Ranau staan een beetje onzeker of de bus wel zal stoppen, maar de lokale reizigers om ons heen verzekeren ons dat het goed zal komen. Na een half uur zijn zij bijna allemaal in bussen van andere maatschappijen gestapt. De enige andere toeristen nemen een taxi, na een half uur tevergeefs proberen een stoel te bemachtigen zonder vooraf geboekt kaartje. Dan verschijnt EN stopt daar toch de bus van onze maatschappij. Instappen op andere plekken dan de hoofdstations is dus zeker mogelijk, maar niet geheel stressvrij. Op een hoofdstation instappen en in the middle of nowhere uitstappen is overigens geen enkel probleem. Wij reizen van Semporna naar de kruising naar de Kinabatangan rivier. Daar haalt onze accommodatie ons (gratis) op.
Niet makkelijk, wel doenbaar: de bus nemen in Ranau
Plan je route liefst zodat je zo min mogelijk de bus hoeft te nemen buiten de grote steden. En weet dat vrijwel alle accommodaties in Kinabatangan je gratis ophalen in Sepilok of Sandakan! Spaart veel gedoe én reiskosten.
Wij reisden tijdens het staartje van de Ramadan en de feestweek daarna (Hari Raya) rond op Borneo. Dat betekent dat je accommodatie en vervoer weken of maanden vooraf al moet vastleggen. Doe je dat niet, dan ben je aangewezen op dure taxi’s, vooral de eerste dag van Hari Raya. Tijdens de Ramadan is het wat lastiger om eten te vinden in restaurants. Bij de busstations zijn echter nog steeds volop stalletjes open die snacks verkopen onderweg. Tijdens de busritten is er ergens tussen 12 en 2 een lunchstop bij een wegrestaurant. Eten is eenvoudig, maar prima. De toiletten bij die restaurants kun je het beste vermijden, als het enigszins kan.
Snacks zijn bij elk busstation op Borneo volop verkrijgbaar
Taxi apps zoals Grab en Maxim in de steden
In de steden zijn de taxi apps zoals Grab ideaal om je voor een prikkie te verplaatsen. Ben je met een gezin van 4, zoals wij? Dan betaal je voor een taxiritje minder dan met het openbaar vervoer. Maxim is de Maleisische variant van Grab, met nóg lagere prijzen vor vervoer. Auto’s zijn vaak net wat ouder of kleiner en de chauffeurs spreken over het algemeen minder Engels. Dat is weleens onhandig als ze voordat ze je ophalen bellen om te checken of je een serieuze klant bent en waar precies ze je moeten ophalen. Wij hebben Maxim alleen gebruikt als we op een plek waren waar we de hulp van een lokaal iemand konden inschakelen om het gesprek te voeren.
Laat je jezelf met Grab of Maxim naar een plek buiten de stad brengen? Dan is het lastiger om een ritje te vinden voor de terugweg. Je moet dan vaak wat langer wachten, maar het is ons elke keer wel gelukt om binnen 10 minuten toch een reactie te krijgen van iemand die ons kam ophalen. Vind je dat een te groot risico? Spreek dan vooraf met je taxichauffeur af dat hij je ook weer komt ophalen, of dat hij op je wacht voor een bepaald wachttarief.
Het kan best lastig zijn vervoer te vinden bij Mari Mari Cultural Village
Met de boot op Maleisisch Borneo
Rondom Borneo liggen verschillende prachtige kleine eilandjes. Op sommigen kun je overnachten, met paradijselijke stranden vlak voor je slaapplek, zoals onze eigen accommodatie op paradijselijk Mantanani eiland. Anderen zijn onbewoond, of bestaan zelfs alleen bij laag water en zijn in feite zandbanken, zoals de eilanden rond Semporna. Zoals overal ter wereld kun je dagtrips naar de onbewoonde, kleine eilandjes boeken. Je kunt er snorkelen en chillen op zachte poederstranden.
Wil je op één van de bewoonde eilanden overnachten, dan is het in de meeste gevallen het handigst om je overtocht met de boot door je accommodatie te laten regelen. Vaak zijn er meerdere steigers van waar de kleine boten vertrekken. Het is voor de lokale bevolking vaak duidelijk vanaf welke steiger die van jou vertrekt, maar praktisch onmogelijk om daar zelf achter te komen. Laat je accommodatie vervoer naar de boot én de boottocht zelf voor je reserveren, zodat je zeker op de juiste tijd op de juiste plek bent. Neem dus ruim voor je reis contact op om te informeren naar je overtocht.
Heerlijk: met de boot reizen op Borneo
Een boottocht op Borneo die veel mensen maken is die naar Bako Nationaal park. Geen eiland, maar over de weg is dit nationaal park niet bereikbaar. Je kunt vanuit Kuching gewoon de lokale bus K6 nemen naar de Jetty. In een uurtje brengt die je tussen 7 uur ’s ochtends en 5 uur ’s middags van Kuching Waterfront (vlakbij de markt) naar Bako village. Daar koop je een kaartje voor de boot naar Bako. In feite zijn dat kaartjes voor een tripje met de lokale vissers. Er is altijd een boot beschikbaar, op welk tijdstip je ook arriveert. Door de kaartverkoop wordt gereguleerd dat elke visser een keer klanten heeft om naar Bako nationaal park te varen. Het korte tochtje is heerlijk, maar wees erop voorbereid om met je bagage op je rug of in je handen een stukje door het water te waden.
Een auto huren op Borneo
Maak je een rondje op Borneo, dan kun je ook een auto huren. De hoofdwegen zijn in prima staat en je kunt overal komen. Je bent niet afhankelijk van openbaar vervoer, dus lekker onafhankelijk. Rijden doen ze links en het verkeer is on-Aziatisch relaxt, zelfs in de steden. In ons eigen geval was een auto huren geen optie, omdat we aankwamen in Kota Kinabalu en van Sabah verder vlogen naar Sarawak vanuit Sandaken. Bovendien hadden we dan de auto een paar nachten moeten laten staan tijdens ons verblijf op Mantanani, niet ideaal met een huurauto. Zou je dit anders plannen, dan kan een huurauto een heel fijne manier zijn om het maximale uit je rondreis op Borneo te halen.
