Zeche Zollverein – industrieel Werelderfgoed in het Ruhrgebied

Zeche Zollverein is het industrieel erfgoed in het Ruhrgebied dat jaren op het lijstje van te bezoeken plekken blijft staan. Tót we er in een zonnig septemberweekend eindelijk werk van maken. Gewapend met twee volle camerabatterijen en een leeg geheugenkaartje stappen we al vroeg in de auto op weg naar Essen. Industrieel erfgoed fotograferen vind ik geweldig. Van grote industriële complexen, roestig staal en oude machines word ik gewoon elke keer weer blij. Zeche Zollverein is qua architectuur en omvang ook nog eens extra de moeite waard. En dan heb ik de musea nog niet eens genoemd. Die bezoek ik in een ander weekend, een paar weken later.

Zeche Zollverein – enige Unesco werelderfgoed in het Ruhrgebied

In de jaren ’60 wordt een nieuwe cokesfabriek geopend in het Ruhrgebied: Kokerei Zollverein. Deze fabriek staat op een steenworp afstand van de steenkoolmijn Zeche Zollverein in Essen. Steenkool dat uit de mijn wordt gehaald, gaat in de oven van de cokesfabriek. Zodra het gas eruit ontsnapt is, worden de cokes gebruikt om in de hoogovens voor de staalproductie. Ongeveer dertig jaar later wordt de cokesfabriek alweer gesloten. Door de staalcrisis en de daardoor afgenomen vraag naar cokes, is Zollverein niet meer rendabel. In plaats van dit industriële erfgoed plat te gooien, hebben de Duitsers Zeche Zollverein een tweede leven geschonken. Vanwege de Bauhaus architectuur en de historische waarde, is dit mooie stukje industriecultuur een Unesco Werelderfgoed geworden.

Zeche Zollverein in het Ruhrgebied is niet voor niks een werelderfgoed

Met verschillende rondleidingen kun je een indruk krijgen van de weg die de steenkool hier aflegde en het harde leven dat de werknemers er hadden. Er zijn jaarlijks festivals en allerlei culturele evenementen, er zijn musea en je kunt hier eten, zwemmen en ’s winters schaatsen. Zeche Zollverein bruist, maar bovenal is haar industriële schoonheid bewaard gebleven.

Aankomst bij de enorme Kokerei in Essen

Onze navigatie staat eigenlijk ingesteld op Zeche Zollverein, maar vlak voor we daar zijn trekken de geraamtes van koeltorens en heel veel stalen constructies plotseling mijn aandacht. We gaan op de rem, keren om en parkeren op één van de parkeerplaatsen aan de rand van de Kokerei in Essen. Op het enigszins overwoekerde fabrieksterrein zien we enorme, roestige gasleidingen, betonnen gebouwen met turbines aan de buitenkant en die zwarte geraamtes.

Hard op de rem voor Kokerei Zollverein in Essen

De roodbruine, roestige machines en onderdelen daarvan, steken mooi af tegen de strakblauwe lucht. Ik hou ervan en blijf maar foto’s maken. Het is al zeker een uur later als we bij de cokesoven zelf aankomen. Wat een massieve constructie en hoe surrealistisch ziet dit ooit zo bloeiende bedrijf eruit. De luchtbruggen en het reuzenrad, dat aan de onderkant IN de cokesoven verdwijnt, maken het plaatje helemaal af.

Wandelen naar Schacht XII en de kolenmijn

Het is nog wat vroeg voor een lunch op het terras van café / restaurant “die Kokerei”, dus als we de roestige treinen die in de buurt staan opgesteld bekeken hebben, gaan we verder. We volgen een treinspoor in de richting van de Zeche Zollverein en haar beroemde “Schacht XII”, als we onderweg een andere liftschacht passeren. De lift en de bijgebouwen zijn in al hun glorie hersteld en we beklimmen een hoger gelegen spoortje, dat net voorbij de schacht een bocht maakt en dan in één rechte lijn naar Schacht XII loopt.

vanuit Kokerei Zollverein gaan we op weg naar Zeche Zollverein

Tegenwoordig is het spoor hier verwijderd en is er een hooggelegen wandelpad gecreëerd. Vanaf dit pad is mooi te zien hoe dit industrieel erfgoed is omgetoverd in een recreatiegebied. Overal is groen, maar ook zien we schommels hangen en is er een plek ingericht om voetgolf te spelen. Precies bij Zeche Zollverein dalen we weer af naar de begane grond. Hier kun je prima lunchen in een tweede restaurant, er zijn enkele kunstgaleries en ook de musea van Zeche Zollverein vind je hier. Wij slaan die musea even over, omdat het weer veel te lekker is om naar binnen te gaan. Ik kom een ander weekend in m’n eentje terug om er alsnog een kijkje te nemen.

Recreëren bij Zeche Zollverein: restaurants, zwembad en reuzenrad

Zowel bij de Kokerei als bij Zeche Zollverein kun je wat eten of gewoon een drankje doen bij één van de café / restaurants. In de zomermaanden is het Werksschwimmbad open kun je lekker even splashen met uitzicht op roestige, stalen constructies. In de winter is de schaatsbaan open en het reuzenrad laat je beneden de binnenkant van de cokesoven zien en boven van het uitzicht over het industriecomplex genieten. Je kunt je bij Zeche Zollverein makkelijk een volle dage vermaken, helemaal als je ook nog met een rondleiding mee gaat of een museum bezoekt. Geregeld is er ook wat gezelligs te doen. Zo was er, toen ik er de tweede keer was, een foodtruckfestival.

De voetgangersbrug en het voormalige stukje spoor

Musea Zeche Zollverein

Voor de musea van Zeche Zollverein ben ik een andere keer terug gegaan. Ik combineerde het Ruhr Museum en Red Dot Design Museum met een rondleiding over de Skywalk van de hoogoven in Dortmund en een avondje Herbstleuchten, een lichttour door het Maximilianpark in Hamm. Dat evenement vindt elk jaar in oktober plaats en is zeker ook de moeite waard. Dan is een dag haast te kort, want beide musea zijn super om te bezoeken.

Het Ruhr Museum geeft met foto’s de geschiedenis van het industrietijdperk weer. Dit vind ik als fotograaf echt het tofste deel van het museum. Ook de tijdelijke expositie met foto’s en speelgoed over “Kindheid im Ruhrgebiet” is geweldig. Het deel over de flora en fauna van deze regio vind ik zelf minder interessant. Bij het stukje tweede wereldoorlog en alles wat daaraan voor- en achteraf ging heb ik wel een hele tijd rond gekeken. Ook heel gaaf is dat je op veel plekken de oude machines, loopbanden en buizenstelsels nog in originele staat kunt zien in dit museum.

Een duik in de geschiedenis van het Ruhrgebied in het Ruhr Museum

Op ongeveer honderd meter afstand van het Ruhr Museum is een heel ander soort museum: het Red Dot Design Museum. Ook hier zie je overigens nog overal de oorspronkelijke functie van het gebouw. Zo gaaf om fietsen tussen de roestige buizen te zien hangen en een Audi bungelend aan de stalen dakconstructie. Het toffe hier is dat dit een hands on museum is en je dus bijna overal aan mag zitten. Ik bewonder de knappe designs van keukenapparatuur, fotocamera’s, kinderwagens én een vliegende auto. Jammer dat ik na een uurtje moet gaan, om op tijd in Hamm te zijn.

Handig om te weten: met het entreeticket van het Ruhr Museum krijg je korting bij het Red Dot Design Museum en andersom. Koop voor het ene museum online alvast je ticket, dan kun je bij het andere museum op vertoon van je polsbandje met korting naar binnen.

Het Red Dot Design Museum

Meer industrieel erfgoed in het Ruhrgebied

Zeche Zollverein in Essen is wat mij betreft een must see in het Ruhrgebied. Qua formaat en recreatiemogelijkheden is het minstens even aantrekkelijk als Landschaftspark Duisburg. Het is echter niet het allermooiste industriecomplex. Dat is Zeche Zollern in Dortmund. Niet voor niets heeft dit industriecomplex de bijnaam “het paleis”. In Dortmund is overigens veel meer industrieel erfgoed dat de moeite waard is. Meer industrieel erfgoed zijn de vele halden in het Ruhrgebied, de stortbergen van steen. Verschillende halden zijn getransformeerd in recreatiegebieden vol groen en soms voorzien van kunstwerken. Vanaf de top heb je vaak een super uitzicht over het Ruhrgebied.

Zeche Zollverein praktische info

Zeche Zollverein ligt net ten noorden van Essen, op een dik uur rijden van de Nederlands-Duitse grens. Je kunt op veel plekken parkeren en vrij over het terrein rond struinen. Dit is helemaal gratis. Je betaalt alleen entree voor de musea en de rondleidingen. Wil je een rondleiding doen, dan is het verstandig die vooraf te reserveren, maar dit kan ook ter plekke bij het informatiecentrum. In het Ruhr Museum kun je jezelf zeker drie uur vermaken. In het Red Dot Design Museum keek ik zelf een uurtje rond, maar dat is eigenlijk te kort.

Ga naar al mijn Bestemmingen blogs, of kies een andere bestemming »