Dat vrijwilligerswerk Cambodja op veel plekken laat draaien is ons bij een bezoek aan dit bijzondere land meer dan duidelijk geworden. Hoewel het echte besef pas later kwam. Vrijwilligerswerk in Cambodja is hip! Wij deden het bijna 10 jaar geleden, als groentjes in Wereldreis-land. Zo populair als nu was het toen nog niet, ook al schoten in die tijd de weeshuizen en schooltjes al als paddenstoelen uit de grond.
Wij deden óók vrijwilligerswerk in Cambodja in één van die weeshuizen. Net zoals velen voor ons en nog veel meer in de jaren daarna. Geen goede zaak. Waarom? Dat vertel ik je graag aan de hand van onze eigen ervaringen.
Poster vrijwilligerswerk in Cambodja
Tijdens onze lange reis door landen waar het grootste deel van de bevolking moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen, willen we graag iets terug doen voor de mensen dáár. Kinderen hebben de toekomst en zijn vaak kwetsbaar, dus kiezen we ervoor om juist iets te doen voor hen. Geen grote organisaties, waar veel geld aan de strijkstok blijft hangen. Maar kleine, lokale projecten zoals een afgelegen schooltje of een boekenproject en altijd op een plek die spontaan op ons pad komt. Niet elke keer doen we vrijwilligerswerk, soms doneren we alleen de broodnodige spullen, zoals in het afgelegen kinderziekenhuis in Kyrgyzstan, waar we toevallig langs komen tijdens één van onze hikes. Een paar dagen later gaan we terug om matrassen en dekens te brengen, die er véél te weinig zijn om alle kinderen comfortabel te laten liggen.
geen vrijwilligerswerk, wel hulp.. maar altijd spontaan
En precies hier gaat ’t met dat vrijwilligerswerk in Cambodja van ons eigenlijk al een beetje scheef. Zo spontaan is onze actie eigenlijk niet, aangezien het een reactie is op een poster die we bij ‘t ontbijt in een restaurantje in Pnomh Penh zien hangen. Op de poster wordt gevraagd om hulp bij een onlangs gestart weeshuisje, in de buitenwijken van de stad. Ondanks ons onderbuikgevoel over het niet geheel spontane aspect besluiten we toch te bellen naar het telefoonnummer, om vervolgens met een tuktuk over een zandpad naar het weeshuis te hobbelen.
Vrijwilligerswerk in Cambodja, zonder andere vrijwilligers
In tegenstelling tot de mensen die het erg gezellig vinden om sámen vrijwilligerswerk te doen heeft ’t ons juist altijd getrokken om zo lokaal mogelijke ervaringen op te zoeken. We vinden het dus helemaal niet erg om na aankomst bij ’t weeshuis te ontdekken dat er geen andere vrijwilligers zijn. Wat we wél aantreffen is een echtpaar dat de zorg over 12 kinderen heeft, woonachtig in een simpel, houten huis. Onder het huis zijn wat houten banken bij elkaar geschoven, waar één van de oudste kinderen, na schooltijd, Engelse les geeft aan de jongere kinderen én aan een aantal andere kinderen van de lokale school. Sameth, de oprichter van het weeshuis heeft schijnbaar de beste intenties en wil het leven van iedereen in zijn huis beter maken.
de eenvoudige omgeving en de kinderen van het weeshuis
Als we om ons heen kijken lijkt er hier gebrek aan alles. De pleegmoeder slaapt met 4 meisjes en een klein jongetje in een houten bed, zonder matras, op de kale planken. Tandenborstels zijn er niet, net zo min als borden en bestek, om ‘t over speelgoed maar niet te hebben. We besluiten dat onze hulp hier meer dan welkom is en maken een lijst van spullen die ons noodzakelijk lijken. Spullen die we met zo’n 250 euro aan sponsorgeld, dat we voor dit soort gelegenheden bij elkaar gebracht hebben, gaan halen. Pas daarna komen we terug om mee te helpen. We willen het leven van dit “gezin” graag een stukje aangenamer maken. Niet het standaard vrijwilligerswerk in Cambodja dus, maar mogelijk begint elk project ooit op een vergelijkbare manier.
De eerste stap van de ommekeer
Een aantal dagen later keren we terug. Er zijn inmiddels meer toeristen die op het aanplakbiljet hebben gereageerd, dus we zijn die dag niet de enigen. In de week die volgt gaan we mee in het ritme van het weeshuis: voor de jonge kinderen zorgen, lunch koken, eten, Engelse les en hulp met klussen in en om het huis.
Soms zijn er andere toeristen, soms niet. Vrijwel iedereen die langskomt blijft een middagje spelen met de kinderen en vertrekt weer. Anderen willen een Engelse les geven, maar veel verder dan “if you’re happy and you know it..” komen ze niet, voor ze weer gaan. Telkens worden de lessen of een rustige maaltijd door zo’n onverwacht bezoek verstoord, zoals wij dat zelf ook deden op onze eerste dag. We besluiten iets meer structuur aan te brengen en kopen een whiteboard waarop mensen kunnen intekenen op een activiteit en tijdstip met hun naam. Er naast hangen we visitor guidelines, om één en ander uit te leggen en bepaalde eisen te stellen aan de “lessen” die gegeven worden. Ook richten we in een hoekje, naast het “leslokaal” een receptie in, waar mensen kunnen wachten als de les bezig is, zodat die rustig afgemaakt kan worden. Achteraf gezien leggen wij deze dag de basis van weer een nieuw, georganiseerd weeshuis-annex-Engelse-les-bedrijfje, waar later vele jongeren vrijwilligerswerk in Cambodja komen doen. Hoe naïef van ons! (En hoe jammer van de goede bedoelingen, op een moment dat we niet meer kennis hadden).
Onze naïeve poging om het vrijwilligerswerk in Cambodja te structureren
Hechte band in een week
De rest van de week leren we kinderen tanden poetsen, spel- en schoolmaterialen gebruiken en opruimen, doen we kleine reparaties, geef ik Engelse les, volgens een opbouw die ik thuis in Nederland ook gebruik, en doen we allerhande klusjes in en om het huis. Tijdens het samen werken en zorgen voor de kinderen praten we veel met Sameth en zo horen we onder andere dat de meeste kinderen in ’t huis geen weeskinderen zijn, maar kinderen uit arme gezinnen. Gezinnen uit de kennissen- en vriendenkring thuis, in de Thakeo provincie.
Voor ’t eerst knaagt er iets aan ons. Waarom helpen we in een weeshuis, waar de meeste kinderen geen wezen zijn?! We staan er echter niet lang bij stil, want de kinderen vragen onze aandacht en ’t voelt goed om ze die te geven. De band die je in zo’n korte tijd opbouwt met de kinderen, maar ook met de volwassenen, is bizar. Als ons Cambodjaanse visum bijna verloopt en het tijd is voor afscheid, valt dat dan ook zwaar. Als echte familie worden we uitgezwaaid. Gelukkig laten we het gezin achter in de weet dat er een vrijwilliger is komen aanwaaien die voor langere tijd blijft en grootse plannen heeft. Dat die grootse plannen minder positief zijn dan wij denken ontdekken we pas later.
Afscheid nemen van deze plek is moeilijk, we laten het gezin weer achter
Veranderende berichtjes
Na het afscheid houden we contact, ook al is het Engels in de mails en de facebook-berichtjes gebrekkig. Gek genoeg volgt er een paar maanden later ineens een mail in vloeiend Engels, ondertekend door pleegvader Sameth zelf. Als ik in mijn reactie vraag of ik inmiddels het genoegen met iemand anders heb wordt dit ontkend, maar als ik stug volhoud komt uiteindelijk toch de waarheid aan het licht: natúúrlijk is ’t iemand anders. Iemand die vraagt of we nog mensen kennen in Nederland die ook interesse hebben in vrijwilligerswerk in Cambodja. Mensen die ook geld kunnen sponsoren, want dat is er nog zoveel nodig, voor alle grootse plannen met deze lieve mensen.
Ook de facebookberichtjes in gebrekkig Engels worden ineens heel anders van toon, hoewel we soms nog met onze vriend zelf lijken te communiceren. We houden ’t echter een beetje af. Als een jaar later ineens bot wordt gevraagd of we een bepaald bedrag willen overmaken op een zeker rekeningnummer haken we helemaal af. Wij zijn klaar met het vrijwilligerswerk in Cambodja. Onze herinnering aan een fijne tijd heeft zo een nare bijsmaak gekregen.
Ons vrijwilligerswerk in Cambodja met deze kinderen heeft een nare bijsmaak gekregen
Hoe vrijwilligerswerk in Cambodja leidt tot andere dingen
Daar in dat dorpje, vlakbij Phnom Penh, de hoofdstad van Cambodja, deden wij ons best om dingen te structureren. Om de wereld een heel klein beetje beter te maken, voor dat gezin van 14, dat het zo hard nodig leek te hebben. Ook al waren ze geen echt weeshuis, de kinderen hebben in elk geval een thuis gekend met genoeg te eten en een school. Of ze er echt beter van zijn geworden kan ik niet zeggen, want wie weet wat voor problemen wij (en de velen na ons) hebben veroorzaakt, door even een week met ze te “spelen” en daarna weer afscheid te nemen. Wie weet wat voor vrijwilligers er nog na ons zijn gekomen en welke belangen ieder heeft gehad in de dingen die er in en om het weeshuis plaatsvonden?
De enigen van wie ik zeker weet dat ze er beter van zijn geworden zijn in zeker opzicht Sameth, maar meer nog de vrijwilliger direct na ons. Het is Sameth gelukt om het gezin van toen een beter leven te geven. Hij is op huidige foto’s een flink stuk steviger dan dat wij hem hebben gekend en hij ziet er tien jaar jonger uit dan toen. De vrijwilliger na ons heeft echter in veel opzichten geprofiteerd, zoveel was uit de berichten achteraf wel duidelijk. Hij wist de machine goed te organiseren en heeft de markt perfect aangeboord. Hij voelde zich steeds belangrijker en begon zichzelf voor te doen als de directeur.
Geen idee of ze er echt beter van zijn geworden daar… 🙁
Inmiddels is dat weeshuis van toen uitgebreid naar maar liefst 3 scholen, waar kinderen door tientallen vrijwilligers worden onderwezen. Verder zijn er onder andere partner programma’s opgezet voor waterfilters, muskietennetten en oogtesten. Daar worden Cambodjanen beter van, ongetwijfeld. Maar er is ook een keerzijde. Ook al betalen al die vrijwilligers slechts een in Westerse ogen kleine bijdrage, om als vrijwilliger bij één van de scholen te mogen werken, al die bedragen bij elkaar zijn een fiks bedrag. Een bedrag waarvoor je in Cambodja heel veel dingen kan doen. Elke maand weer. Dit succes nodigt vele Cambodjanen uit ook in de NGO-industrie te stappen. Vrijwilligerswerk in Cambodja is big business, maar dat bewaar ik voor een andere keer. Wil je nu al meer lezen? Kijk eens hier, of lees verder over manieren hoe je echt iets kan terug doen voor een land.
Lees meer over Azië:
Een eerlijk verhaal met de ‘negatieve’ kant van het doen van vrijwilligerswerk in het buitenland. Het begint een beetje een trend te worden om iets goeds te willen doen, maar vooral voor de eigen ervaring. Liever een weekje ‘spelen’ met de kids en met een goed verhaal thuis komen dan je langere tijd serieus ergens vrijwillig voor inzetten. Je ziet het tegenwoordig erg veel, zowel in weeshuizen als opvangcentra voor bijvoorbeeld olifanten. Goed dat je het aankaart, want als je weinig tijd hebt kun je inderdaad beter een donatie geven.
Heel lastig om goed vrijwilligerswerk te vinden. Iets wat niet uiteindelijk ten nadele komt van de kinderen. Alleen sponsoren is dan uiteindelijk het beste denk ik. Elke keer weer nieuwe mensen waaraan ze hechten en weer afscheid van moeten geven.. Ik deed eens vrijwilligerswerk op een turtle farm.. Die hechten zich nergens aan gelukkig 🙂
Nou, dat had ik me dus ook al eens bedacht.. dat het beste dat je kan doen is om te geven aan de juiste persoon / instantie. Haha, of inderdaad schildpadden. 🙂
Mooie blog en goed verwoord! Jammer alleen dat jullie tijd daar zo’n nare bijsmaak heeft gekregen. Blijft lastig als je voornamelijk gaat om mensen te helpen en anderen daar vervolgens een slaatje uit willen slaan.
Ja, dat is echt zo.. maar aan de kids denken we nog steeds met een fijn gevoel terug en voor hen deden we ‘t. 🙂
Wat een verhaal. Bij vrijwilligerswerk ga je er vanuit dat je iets goed doet, waar de mensen echt iets aan hebben. Er zullen veel goede initiatieven zijn, maar helaas ook teveel mensen die misbruik maken van de goede wil van anderen.
Inderdaad, ik denk ook echt dat er veel goede initiatieven zijn, maar het is belangrijk om jezelf bewust te zijn van de risico’s.
Het blijft lastig om in te schatten wat wel en niet goed is in het wereldje van ontwikkelingshulp en vrijwilligerswerk.
Ik denk dat er zeker ook goede initiatieven zijn – al vind je die over het algemeen niet in weeshuizen zonder wezen.
Dat is het zeker! En inderdaad, er zijn ook echt wel goede initiatieven.. gelukkig maar!
Leuke post!
En uiteindelijk heb je die kinderen toch iets bij gebracht! En alleen dat al is mooi! Alleen spijtig dat anderen er willen van profiteren!
Dat is ook weer zo, dank je wel voor je reactie!
Wat een eerlijk verhaal. Wel jammer om te lezen dat jullie ervaring uiteindelijk minder positief uitpakte.
Ik hoop dat anderen de negatieve kant aan de ervaring bespaart blijft door er over te schrijven!