Kel Suu is een waanzinnig mooi meer in Kirgizië. Het turquoise water en de grillige rotsen en sneeuwbergen die het meer omringen zijn op zichzelf al een reden om de reis naar deze afgelegen plek te maken. Het is echter óók de reis naar het Kel Suu meer toe die dit één van de gaafste plekken van het land maakt. Tijdens onze roadtrip in een UAZ Bukhanka door Kirgizië maken we ook de reis naar Kel Suu. Na elke bocht roepen we nog harder “WOW” en we stoppen een ontelbaar aantal keren om foto’s te maken of gewoon het landschap in ons op te nemen. Een reis naar Kel Suu is niet al te lastig te maken, maar er zijn wel wat dingen waarmee je rekening moet houden. Zo is er een speciale permit nodig om deze uithoek van Kirgizië te bezoeken. Ik deel al onze ervaringen en tips in deze reisgids over Kel Suu.
Onze reis naar Kel Suu – Naryn tot Bosogo
Wij reizen in onze UAZ Bukhanka naar Kel Suu, vanuit Naryn. We hebben haar Katinka gedoopt. Het eerste deel van de route is over de flink stijgende asfaltweg richting Tash Rabat. Zodra we op de hoogvlakte zijn, slaan we af richting Ak Muz, waar de besneeuwde bergtoppen ons al toelachen. Daar achter ergens ligt Kel Suu. Hemelsbreed is het niet eens écht ver, maar door de hoge bergen die het meer omringen, moet je een flink eind omrijden. En omrijden is in deze omgeving helemaal niet erg. De weg naar Ak Muz wordt geasfalteerd op het moment dat wij er overheen rijden. Als jij dit leest, zou dat inmiddels klaar moeten zijn. Scheelt toch weer een stukje hobbelen.
Tussen Ak Muz en Bosogo is het stofhappen, maar de landschappen zijn al geweldig mooi
Vanaf Ak Muz is het stofhappen. Een lange, rechte, maar ongeasfalteerde weg leidt naar Bosogo, de rivier volgend. Inmiddels rijden we al een aantal dagen in Katinka en we houden het gaspedaal flink ingedrukt, ondanks de hobbels. Dat betekent dat fijn stof overal naar binnen dringt, zelfs door de dichte achterdeur. Bosogo stelt niet veel voor, maar er is hier een resort en wat kampeergelegenheid aan het water. Je bent hier precies tussen 2 bergketens. Ergens denk ik: “Waarom willen we eigenlijk helemaal naar Kel Suu, hier is het ook behoorlijk paradijselijk”. Maar we zetten door. Direct na Bosogo over een steile weg met de ene na de andere haarspeldbocht. Als we een half uurtje later boven zijn, staan we voor een slagboom. Dit is tegenwoordig nog het enige resterende check-point, waar we onze permits moeten laten zien.
Om naar de regio rond Kel Suu te mogen reizen heb je een speciale permit nodig. Deze kun je bij het CBT in Naryn of bij Kubat Tour in Naryn bestellen en ophalen. Doe dat minimaal 2 weken voor je reis naar Kel Suu. Kosten zijn ongeveer 15 Euro per permit.
Kameel Philip bij het Bosogo checkpoint richting Kel Suu
Vervolg van onze reis naar Kel Suu via de Kok Kiya Vallei
Bij het check-point scharrelt een kameel rond, een echte met twee bulten. De meiden vinden ‘m geweldig en noemen hem Philip. De formaliteiten zijn snel klaar, maar de enige andere auto staat er nog steeds. Hij blijkt een lekke band te hebben en de 4 dames en 3 kinderen die erin onderweg zijn naar huis kunnen nu niet verder. Of ze met ons mee mogen rijden. Natuurlijk mag dat. De komende 10 kilometer dalen we geleidelijk af naar een nieuwe hoogvlakte, aan de achterkant van de sneeuwbergen die we eerder zagen. We zien gertenten verspreid in het groene landschap en overal grote kuddes vee. Zo nu en dan kruist een herder met zijn dieren ons pad.
Na een uitgebreide pauze, waarbij we met ons brandertje lunch maken en het fenomenale uitzicht op de bergen delen met een enorme kudde koeien, naderen we een wachttoren. We hebben geen écht werkende navigatie, waar de zandwegen in deze regio goed op staan en rijden puur op de mondelinge beschrijving die we gisteren van de eigenaar van ons hostel hebben gekregen. Vier uurtjes zou het zijn, naar Kel Suu. Inmiddels zijn we al 5 uur onderweg. Bij de wachttoren zouden we naar links moeten, maar een begaanbare weg zien we niet. Gelukkig nadert ons een tegenligger, die we willen vragen. Dan breekt z’n vooras compleet doormidden, recht voor onze neus. Hulp heeft hij niet nodig, gebaart hij, maar de weg vragen durven we niet meer.
Overal koeien en yaks in Kirgizië op de hoogvlakte
Tien minuten later, als we net twijfelen of we nog goed zitten, komt er compleet uit het niets een busje van links. Voor Kel Suu moeten we over 5 minuten naar links, bij de brug, gebaart de bestuurder. Bij de afslag staat hij te wachten, om ons nogmaals de juiste kant op te sturen. De wachttoren blijft nog een tijd zichtbaar aan onze linkerhand, tot we volledig in beslag worden genomen door een grote kudde yaks en de hele jonge herder die ze bijeen drijft. Wat een waanzinnig mooi gezicht, zo vaardig als deze jongen is en zo ongelooflijk weids als het landschap is.
We naderen inmiddels een kleine, fotogenieke canyon, die is uitgesleten in de hoogvlakte. Een brug brengt ons naar de overkant, waar we de canyon volgen, terwijl die steeds breder wordt. En mooier. Sprookjesachtig mooi, met overal bijzondere rotsen en dat korte, groene gras op de heuvels rondom. In de verte doemen opnieuw sneeuwbergen op. We stijgen en dalen een aantal keren, tot het daar voor ons ligt: het meest adembenemende deel van de Kok Kiya vallei. Hier begint morgen het laatste deel van onze reis naar Kel Suu. Maar eerst zoeken we een slaapplek.
Met onze UAZ rijden we de Kok Kiya vallei in
Overnachten in de Kok Kiya vallei
De informatie die ik vooraf thuis gelezen heb, blijkt niet meer te kloppen. Sterker nog: het tegenovergestelde is waar. Er zouden slechts 2, of in elk geval heel weinig, joerten kampen in de Kok Kiya vallei zijn. Waar het toerisme overal op de wereld steeds massaler wordt, is dat ook bij Kel Suu het geval. Zodra we het bovenste, brede deel van de Kok Kiya vallei in rijden, zijn we even in shock: we zien wel minstens 10 kampen! We besluiten rechtsaf te gaan, om zo dicht mogelijk bij het Kel Suu meer te overnachten. Zo hoeven we morgen niet eerst nog eens de hele vallei door, denken we. Al gauw zien we dat er zelfs nog meer kampen zijn dan we in eerste instantie dachten, misschien wel 15 of 20. Ze staan soms dicht op elkaar en bestaan vaak wel uit 10 tenten, als een soort joertenstad!
In eerste instantie twijfelen we om in onze UAZ te slapen, zoals we dat deze reis vaak doen. De Kok Kiya vallei ligt echter ruim boven de 3000 meter en de nachten kunnen hier écht koud zijn: zelfs in de zomer zo rond het vriespunt. We kezen daarom toch voor een nacht in een joert.
Voor ons het mooiste kamp: Ulan Camp in de Kok Kiya vallei
Wij rijden door tot bijna bij het einde van de vallei, waar de kampen verder uit elkaar staan. We strijken neer bij het op 1 na laatste kamp: Ulan Camp. Hier is duidelijk meer aandacht besteed aan het uiterlijk van de 3 tenten. Het uitzicht over de Kok Kiya vallei is hier geweldig mooi. In de verre hoek zien we de ruige, besneeuwde hoogste toppen van dit gebergte. Het voelt een beetje onwerkelijk om hier te zijn. Net als in andere joertenkampen is de prijs voor een maaltijd vrij hoog, maar het ontbijt inbegrepen in de prijs. We eten een bord Plov, terwijl de zon langzaam achter de bergen verdwijnt. Als we terug komen in onze joert, heeft de vader van het gezin kooltjes in ons kacheltje gedaan. Het wordt daarmee zelfs zo heet, dat de dikke dekens eigenlijk niet nodig zijn. Gedurende de nacht verandert dat wel, als de kachel uit gaat. Koud hebben we het niet. We zijn blij dat we er ‘s nachts geen van allen uit hoeven voor de wc, een houten hokje rond een gat in grond, zo’n 50 meter verderop.
Te voet of te paard naar het Kel Suu meer?
Ons ontbijt bestaat uit rijstepap met heel veel suiker en zelfgemaakte jam. De kinderen houden het bij het brood dat over is van gisteravond. Nadat we de bagage in onze UAZ terug hebben gelegd, komen 4 paarden en een gids te paard onze kant op. Gisteravond hebben we met de eigenaar van ons kamp geregeld dat we te paard naar Kel Suu gaan. In ongeveer 2 uur kun je ook lopend door het indrukwekkende landschap naar boven. Onze meiden kijken er echter enorm naar uit om dat op een paard te doen. Tegen half 9 zijn de stijgbeugels voor iedereen op de juiste maat en volgen we onze gids, die dwars door de rivier gaat. We zien nog geen andere toeristen en genieten van het lege, onherbergzame landschap voor ons. Slechts een Frans koppel dat we eerder ontmoet hebben gaat lopend via de andere oever naar Kel Suu.
In anderhalf uur rijden we van onze joert in de Kok Kiya vallei naar Kel Suu Lake
De prijzen voor een paard en een gids zijn enigszins onderhandelbaar, zeker als je met 4 bent. Reken op ongeveer 15 euro per persoon. Je bent ongeveer anderhalf uur onderweg, enkele reis. De helft van die tijd gaat het heel geleidelijk omhoog, maar het laatste deel is best steil.
Die 2 kleine, Franse figuurtjes laten ons ervaren hoe groots het landschap is, waarin we rijden. We steken verschillende keren stroompjes en moerassig gebied over en begrijpen nu waarom zij op de rechter oever blijven. Het laatste deel is rotsachtiger, met flinke stukken steen, een waterval en steeds beter wordende uitzichten achter ons. Het landschap doet me aan Lord of the Rings denken, hoewel ik die film nooit echt bewust heb gezien. Het moment dat onze paardjes de laatste meters klimmen en we voor het eerst het Kel Suu meer zien liggen zal me nog lang bijblijven. Die intense, blauwgroene kleur, het kale landschap er omheen. Wat een pareltje dit!
Het magische Kel Suu Lake of Kel Suu Meer is minstens zo mooi als gedacht
Kel Suu is een jong meer, ontstaan na een aardverschuiving als gevolg van een aardbeving in de jaren ’80. Het gevallen gesteente vormde een natuurlijke dam in de Kurumduk rivier. Van tijd tot tijd loopt het meer volledig leeg, dus informeer vooraf of er water in staat, zodat je niet verrast wordt!
Kel Suu meer
Aan de noordoever van het Kel Suu meer kun je een stukje langs het water lopen en het meer vanuit verschillende hoeken bewonderen. Er zijn grote rotsen die perfect zijn voor een picknick. Je kunt een aantal grotten bekijken, of in de zomermaanden met een bootje het meer op. Wij vinden de prijs erg hoog voor wat het is. Wij willen geen 40 euro betalen voor 20 minuten het meer op varen en genieten van de uitzichten vanaf de oever. Na ongeveer 2 uur weten we ons weer los te weken van deze verpletterend mooie plek, om aan de afdaling naar Kok Kiya te beginnen.
Ook de afdaling in Kok Kiya, na ons bezoek aan het Kel Suu Meer, is adembenemend
Extra info Kel Suu
Bezoek het Kel Suu meer in de zomermaanden, als de temperaturen het hoogst zijn. Reken in juli en augustus op ongeveer 15 graden op een zonnige dag en rond het vriespunt in de nachten. Zorg voor een regenjas en warme fleece als je aan de klim naar Kel Suu begint. Het weer kan zo hoog in de bergen plotseling omslaan!
Neem voldoende contant geld mee. Prijzen liggen vanwege de afgelegen ligging wat hoger dan elders in Kirgizië en pinnen is hier uiteraard niet mogelijk.
Sommige kampen hebben dure satelliet wifi beschikbaar, vaak (deels) gratis voor betalende gasten. De meeste kampen hebben dat niet en er is geen bereik met je eigen Wifi.
Met de UAZ Bukhanka naar Kok Kiya en te paard naar Kel Suu: wat een avontuur
Wil je op eigen gelegenheid lopen vanuit de Kok Kiya vallei naar naar Kel Suu, dan volg je de rivier aan de rechterkant naar boven. Als je de rivier blijft volgen is verdwalen niet mogelijk. Voor je eigen gemoedsrust kun je een offline kaart zoals maps.me of mapy.cz downloaden. Vertrouw, net als overal in Kirgizië, niet op Google maps.
Blijf het liefst 2 nachten slapen in de Kok Kiya vallei. Wij konden slechts 1 nacht blijven, omdat we besloten ons reisschema aan te passen aan eerder voorspeld slecht weer. Achteraf gezien werd het die dag gewoon mooi weer en was dit helemaal niet nodig geweest. Wij hebben daardoor op de heenweg relaxt de tijd genomen voor de schitterende reis naar Kok Kiya en Kel Suu. Op de dag dat wij Kel Suu bezochten moesten we echter om 2 uur ‘s middags nog aan de terugreis naar Naryn beginnen, wat enigszins gehaast voelde. Doordat wij onze eigen slaapgelegenheid bij ons hadden konden we overal stoppen en overnachten, maar uiteindelijk hebben we het net voor het donker gered tot Naryn. Het waren echter lange reisdagen, zeker omdat wij deze reis door Kirgizië met kinderen maken.
De heen- en terugreis naar Kel Suu
Vooraf een joert boeken is lastig, vanwege het beperkte bereik van telefoon en Wifi in de Kok Kiya vallei. Het is ook helemaal niet nodig. Er is slaapgelegenheid genoeg. Zorg dat je niet al te laat op de dag aankomt, dan heb je nog ruime keus om een mooi kamp uit te zoeken. Wij verbleven in Ulan camp, met nieuwe, mooi gedecoreerde tenten en een tafel en bankjes binnen, waar je ‘s avonds nog kunt zitten. Wij vonden het heel fijn dat dit kamp klein is en wat buiten het centrale deel met de grotere kampen staat.
Wij zijn vanuit Naryn naar Kel Suu gereisd, via Ak Muz. De volgende dag hebben we dezelfde weg terug genomen. Je kunt ook een rondje maken via Tash Rabat. Je moet daarbij wel een diepe, enigszins tricky rivieroversteek doen. Er is geen brug. Die is er wel als je via Bosogo / Naryn reist. Ga je vanuit Tash Rabat naar Kel Suu, check dan heel goed hoe diep de rivier is. Vlak voor onze reis door Kirgizië was er veel regen gevallen, met overstromingen en werd ons afgeraden deze route te doen als onervaren 4×4 chauffeurs. Van welke kant je ook komt: een 4×4 is eigenlijk wel nodig. We hebben Kirgiezen in een personenauto gezien en dat is ook echt wel mogelijk, maar comfortabel zeker niet! We zagen ook een vooras afbreken van een gewone personenauto. Zie je zelf rijden niet zitten, dan kun je bij de CBT in Naryn ook een auto met chauffeur huren.
Tenslotte: vergeet niet om vooraf je permit te regelen en check goed of alle gegevens daar juist op staan. We hebben mensen ontmoet die zijn teruggestuurd, omdat een geboortedatum niet klopte!
Lees meer over Kyrgyzstan:
