Livno staat in eerste instantie helemaal niet op de planning, tijdens onze rondreis van 3 weken door Bosnië en Herzegovina. Daags voor we van Una Nationaal Park naar Mostar reizen ben ik op zoek naar een geschikte plek om die lange reisdag op te breken, als ik bij toeval op Livno stuit. Livno ligt ongeveer halverwege tussen Una en Mostar en op mijn vraag op Facebook, of er in Livno nog wat anders te doen is dan het mooie, historische deel rond de oude, Ottomaanse brug, tipt iemand de fotosafari naar de wilde paarden van Livno. We twijfelen niet lang en boeken de fotosafari voor de volgende dag.
Naar Livno en start van de excursie
Het is halverwege de ochtend, als wij na dik 2 uur rijden vanuit Una National Park aankomen in Livno. We zijn nog aan de vroege kant en wachten een kwartier tot we kunnen vertrekken. Samen met 3 lokale toeristen én een Belgische familie stappen we in de knalrode jeep, die ons algauw het centrum van Livno uit rijdt. De verharde weg aan de rand van de stad laten we ook achter ons, vanaf het moment dat de helling steiler wordt. We hobbelen met brullende motor naar boven, terwijl het uitzicht op de vallei waarin Livno ligt steeds mooier wordt. Even later maken we een stop, om er in alle rust van te genieten. Terwijl onze gids en tevens fotograaf Marin uitgebreid over de omgeving vertelt, loopt een herder met geiten achter ons langs.
Direct al mooi uitzicht bij de start van onze fotosafari in Livno
Inmiddels zijn er meer kleine bedrijfjes die een fotosafari naar de wilde paarden van Livno aanbieden, maar Marin was de eerste. Hij is professioneel fotograaf en maakt foto’s tijdens de excursie. Super handig als je een keer mooie foto’s van jezelf wilt hebben, tijdens een gaaf avontuur.
Als we instappen om verder naar boven te rijden, worden we onder luid getoeter en enthousiast gezwaai ingehaald door een afgetrapte VW Golf. Dit is dé auto die we overal in Bosnië en Herzegovina zien rijden, het trotse en onverwoestbare vervoermiddel van de gewone man. In dit geval het gewone echtpaar. Deze mensen wonen boven op het plateau waar wij ook naartoe onderweg zijn en alsof er geen grote keien en enorme hellingspercentages zijn, tuffen ze naar boven. Als we een tijdje later zelf het plateau op rijden, zien we hun Golfje bij één van de boerderijen staan. Veel huizen zijn er hier niet, een stuk of 4. Deze mensen zijn afhankelijk van de veeteelt en van elkaar. In de winter zijn ze soms maanden afgesloten van de rest van de wereld. Onze gids vertelt dat er ooit eens voedsel naar boven is gebracht met een helikopter, omdat de winter lang en streng was.
Aankomst op de hoogvlakte en bij de paarden bij Livno
Aankomst bij de wilde paarden van Livno
Vanaf één van de boerderijen komt er ineens in noodvaart een fietser op ons af rijden. Blijkt dat hij even een sigaret wil bietsen, die hij krijgt van één van de lokale toeristen. Na een kort praatje rijden we verder, de hoogvlakte op. Nadat we de paar verspreide boerderijen achter ons hebben gelaten gaat de hoogvlakte geleidelijk nog wat verder omhoog. Er groeit niets dan gras. Als we een kwartier later bij het hoogste deel van de vlakte aankomen, zien we bij een ruïne en een waterbron, de kudde paarden staan. Dit is de enige plek waar ze kunnen drinken en vaak staan ze dat rond deze tijd hier te doen. Zo is het voor Marin niet erg lastig om ze te vinden.
De jeep wordt uit gezet en we bekijken de indrukwekkende kudde, eerst vanuit de laadbak en dan vanaf de grond. Wat me direct opvalt is hoe veel van de paarden met hun hoofden heen en weer schudden. Geen idee waarom ze dat doen. Het gaat goed met de kudde vertelt Marin.
De wilde paarden bij Livno – indrukwekkend
Enkele tientallen jaren geleden werden de voorouders van deze paarden gebruikt in de landbouw, maar met de komst van de moderne trekker werden ze overbodig. Men wilde de dieren niet afschieten en heeft besloten ze hier een leven in vrijheid te gunnen. Inmiddels is de kudde gegroeid en worden elk jaar nieuwe veulentjes geboren. Geweldig om van dichtbij te zien, hoe de paarden leven, echt in de bijzondere natuur van Bosnië en Herzegovina. Een aantal veulentjes liggen beschermd tussen verschillende merries. Een karkas van een oud, overleden paard ligt in de uitgedroogde modderpoel naast de bron. Samen met Marin lopen we met de Belgische familie naar een plekje dichtbij de kudde. Heel gaaf, om de dieren van zo dichtbij te kunnen zien.
Vervolg van de fotosafari en lunch met lokale producten
Na een half uurtje bij de paarden gaat de fotosafari verder en rijden we de hoogvlakte over naar een andere uithoek. De laatste paar minuten gaan we een onwaarschijnlijk steile helling omhoog. We moeten ons flink vasthouden aan de laadbak, om er niet aan de achterkant af te vallen. De motor brult weer, harder dan ooit. Spannend! Eenmaal boven worden we getrakteerd op een geweldig uitzicht over het laagland aan de andere kant van de berghelling waar we nu bovenop staan. We kunnen duidelijk een lappendeken zien, van de akkers in de diepte.
De paarden en het uitzicht vanaf de hoogvlakte bij Livno
Na een kwartiertje puur genieten van dat uitzicht, dalen we weer af naar de hoogvlakte, dit keer opnieuw naar een andere uithoek. We volgen niet echt meer een spoor en hotsen en klotsen achterin alle kanten op. Dat grasland zoveel kuilen kan hebben! Dan zien we ineens een mooi gedekte tafel en stoeltjes staan, onder de weinige bomen die er hier te vinden zijn. Die tafel blijkt voor ons. Er staat een heerlijke lunch klaar, met volop lokale producten. In de schaduw van de bomen smaken de broodjes, de geitenkaas, het verfrissende fruit en de drankjes goed.
De lunch is de laatste stop van deze fotosafari en de lokale toeristen in ons groepje laten zich de drank goed smaken. De weg terug naar het centrum van Livno is dan ook erg gezellig. Marin nodigt ons uit voor een kop Bosnische koffie, maar wij hebben nog een weg te gaan naar Mostar én we willen de Ottomaanse brug, de Stari Most in de wijk Duman, nog zien.
Vanaf het uitzichtpunt brengt het stoere, rode monster ons naar de lunchplek
De oude wijk en Stari Most van Livno
Veel steden in Bosnië en Herzegovina hebben een Stari Most, een oude brug. Deze bruggen vind je altijd in het oudste en meest fotogenieke deel van de stad. Livno is daarop geen uitzondering. De straatjes rond de Stari Most van Duman zijn smal en overal staan schitterende oude huizen. Een vriendelijk mannetje rookt zijn sigaret, zittend op een houten bankje voor zijn schamele woning. Ons verstaanbaar maken kunnen we niet, maar de snoepjes die onze meiden hem geven worden met een grote glimlach aangenomen. Aan de brug staat een huis waar we de resten zien van een eco-wasmachine uit vroeger tijden, zoals we die ook op andere plekken in Bosnië en Herzegovina zien én in Maramures, in Roemenië. Het water wordt met veel geraas in een ronde bak geleid, waar de was door het krachtige water schoongespoeld werd.
Een dame achter het raam van het huis bij de kleine waterval én de eco-wasmachine ziet ons staan, en komt een praatje maken. Ze nodigt ons uit om een kijkje te nemen in haar huis, dat vroeger als molen dienst deed. In het Duits vertelt ze hoe hier graan en andere producten gemalen werden onder de enorme molenstenen. Nieuwsgierig informeert ze naar het leven in West-Europa. Ze heeft een zoon in Duitsland vertelt ze. Net zoals veel inwoners van Bosnië en Herzegovina is hij zijn geluk elders gaan zoeken. Zonde, want dit land is zo mooi, zo puur en zo ongelooflijk gastvrij en vriendelijk.
De oudste wijk van Livno is Duman – struin er zeker even rond
Verrassend Livno
Na een korte wandeling door Livno, waarbij we ook nog even een kijkje nemen bij één van de oudste moskeeën, is het tijd voor ons om afscheid te nemen van deze stad. Wat een verrassende bestemming is deze tussenstop gebleken. Zo zullen we ook tijdens het vervolg van onze rondreis door Bosnië en Herzegovina geregeld van dit soort pareltjes ontdekken op doorreis van de ene naar de andere bestemming. Zo zonde, dat veel mensen slechts oog hebben voor de grote trekpleisters als hoofdstad Sarajevo. Het land heeft zoveel meer te bieden.
Lees meer over Bestemmingen:
