De Fergana vallei in Oezbekistan wordt door veel bezoekers aan dit sprookjesachtige land in Centraal Azië overgeslagen. Samarkand en Bukhara zijn de highlights die iedereen graag wil zien. Naar Khiva weten veel mensen hun weg ook nog wel te vinden. De Fergana vallei wordt vaak overgeslagen. Niet door ons. In de Fergana vallei vind je niet de grandeur van de indrukwekkende medressa’s van Samarkand en Bukhara en geen imposante muren uit de tijd van de Zijderoute zoals in Khiva. Tóch is de Fergana vallei misschien nog belangrijker dan die andere steden, als het om de Zijderoute gaat. Ik neem je mee naar Margilan, Rishtan en Kokand, de meest interessante steden in de Fergana vallei in Oezbekistan. Wij zien in die steden hoe zijde geproduceerd wordt, hoe het mooiste keramiek met de hand beschilderd wordt en ook in de Fergana vallei bezoeken wij indrukwekkende gebouwen.
Waar ligt de Fergana vallei?
Waar eigenlijk alle bezienswaardigheden van Oezbekistan ten westen van hoofdstad Tashkent liggen, is de Fergana vallei in het uiterste oosten van het land. Omdat wij Kirgizië en Oezbekistan combineren in 1 rondreis, is de Fergana vallei voor ons een logische stop in de route. In eerste instantie willen we heen en terug reizen via de Fergana vallei. Uiteindelijk kost dat te veel reisdagen en reizen we alleen terug vanuit Bishkek via de adembenemende Suusamyr vallei naar de Izboskan grens in de Fergana vallei. Kirgizië en Oezbekistan delen de Fergana vallei, het laag gelegen stuk land dat ingeklemd ligt tussen de hoge bergen van de Pamir Altay in het zuiden van Kirgizië en in de Tien Shan het noordwesten van het land. Het grootste deel van de Fergana vallei ligt in Oezbekistan.
De Fergana Vallei in het oosten van Oezbekistan
Reis jij ook via de Izboskan grens de Fergana vallei in of uit? Deze grens kun je alleen te voet oversteken. Openingstijden zijn wat onduidelijk, maar in elk geval van 9 tot 16 uur. Regel je vervoer tot de grens en verder aan de andere kant. Dat is in Oezbekistan makkelijker dan in Kirgizië.
Vanuit Tashkent reis je met de trein naar Kokand, Margilan of Andizjan in de Fergana vallei, deels een spectaculair stukje door het Qurama gebergte. Wij reizen juist vanuit de Fergana vallei terug naar Tashkent. Je kunt deze route ook met de auto afleggen, een prachtige rit naar het schijnt. Wij genieten van de treinreis. De landschappen zijn geweldig en het tempo van de trein is heerlijk relaxt. Kaartjes zijn super goedkoop en ook in het hoogseizoen zelden uitverkocht.
Margilan Dehqon Bosori is dé plek om het lokale leven in de Fergana vallei te zien
Reis je vanuit Tashkent naar de Fergana vallei, dan heb je aan de linkerkant van de trein de mooiste uitzichten. Vanuit Fergana naar Tashkent is dat natuurlijk de rechterkant.
Margilan
De eerste grote stad die je tegenkomt als je vauit Kirgizië naar de Fergana vallei reist is Andizjan. Hier is voor ons niet veel te beleven. Wij reizen daarom direct verder naar Margilan. Het is direct duidelijk dat je hier buiten het gebaande toeristische pad van Oezbekistan bent. Ondanks de warmte in de hete augustusmaand is er geen enkel zwembad in Margilan! Wij reizen een keer een half uurtje naar Fergana stad, om in het ruime zwembad van Hotel Asia een paar uurtjes af te koelen. Dit hotel is ons wat te chique voor de reis die wij maken, maar je kunt hier ook als niet-gast zwemmen, voor 7 euro (nog steeds een pittige prijs voor deze regio) per persoon. Onze meiden genieten van een middag splashen hier.
Fergana is duidelijk buiten het gebaande pad: zwemmen kan bijna nergens
De reden dat we eigenlijk een stop in Margilan maken is vanwege de Zijdeproductie, die hier al eeuwen lang plaatsvindt. Er zijn verschillende fabriekjes waar je het proces van de zijdeproductie kunt zien. Ook is er 2 keer per week een grote zijdemarkt, die een ware tijdcapsule moet zijn, met mannen in traditionele klederdracht en enorm veel stoffen te koop. Hoe nauwkeurig ik de hele reis ook heb voorbereid, hier heb ik toch een steekje laten vallen. Die zijdefabriekjes zijn 7 dagen per week open, maar voor de Kumtepa zijdemarkt heb ik het speciaal zo gepland dat we op 1 van de marktdagen, op donderdagochtend, in de stad zijn. Dacht ik. Tot ik bij toeval de eigenaar van ons hotel hoor zeggen dat het op onze middag van aankomst donderdag is. Ik denk nog even dat ik het verkeerd gehoord heb, maar ik.. de planner en regelaar bij uitstek.. heb hier écht een steek laten vallen.
Geen Kumtepa Zijdemarkt voor ons dus, maar wel de Dehqon Bosori, met van dat kunstige brood waar we in Oezbekistan geen genoeg van kunnen krijgen. Hier zijn wij de bezienswaardigheid, zo leuk hoe blij mensen zijn om ons te zien en even contact te maken. En voor ons de perfecte plek om wat snacks voor tussen door te kopen. We zijn hier halverwege de ochtend, als de markt nog net even levendig is, voor hij uitsterft tegen lunchtijd. We hebben dan al een rondleiding bij Yogdorlik gehad.
Op de Dehqon Bosori in Margilan zijn wij een bezienswaardigheid
Yogdorlik, een begrip in de Fergana Vallei en Oezbekistan
De Yogdorlik Silk Factory is één van de oudste zijdefabriekjes van de Fergana vallei. Van andere reizigers horen we wisselende geluiden over de rondleidingen door de fabriek. Wij zijn er om 9 ur, direct bij de opening. We moeten heel even wachten op de vaste medewerkster, maar na het invullen van onze gegevens en een bijdrage van een paar euro per persoon worden we meegenomen in het verhaal van de zijdeproductie in de Fergana vallei. We zien hoe de dames nog altijd met de hand de zijderupsen levend koken (best zielig eigenlijk), de draden van de cocon één voor één loshalen, ze spinnen en op klossen winden. Onze meiden mogen even meehelpen, wat ze vol enthousiasme doen.
De volgende ruimte waar we mogen kijken is de ververij. In grote baden wordt de zijde geverfd, met natuurlijke grondstoffen zoals granaatappels. In de volgende ruimtes zien we de geverfde draden op lange spoelen gedraaid worden en in een kleine hal zitten kundige dames te weven. Prachtige, kleurrijke sjaals, doeken en kleden worden hier met de hand gemaakt. In een grote hal bedienen medewerkers meerdere machines tegelijk. Wat een herrie in deze werkplaats voor machinaal gemaakte stoffen. Niemand draagt gehoorbeschermers. Deze mensen moeten wel doof zijn!
Yogdorlik Silk Factory is één van de hoogtepunten van Margilan
Meer bezienswaardige plekken in Margilan
Nog net voor het vrijdagmiddaggebed nemen we een kijkje bij de Khonakha moskee. Volgens andere reizigers is dit een highlight van Margilan. Wij vinden de renovatie een beetje jammer. Tot een aantal jaar geleden waren hier fantastische glas- in loodramen te zien. Die zijn tot onze verbijstering verdwenen! De toegangspoort en de houten pilaren zijn nog steeds mooi, maar het moderne jasje waarin de moskee gestoken is, vinden wij toch erg jammer.
Oezbekistan is een conservatief land. Kleed je daarnaar, zeker als je een moskee bezoekt. Vraag voor je naar binnen gaat even of je welkom bent en als je twijfelt over kleding kun je dat ook checken. Korte broeken en rokjes zijn sowieso not done en een hoofddoek is voor dames verplicht.
De bekende Khonakha moskee in Margilan
Neem in de Fergana Vallei zeker een kijkje in de theehuizen. Die ademen geschiedenis. Wij bezoeken er eentje in Margilan. Hier drinken de mannen al eeuwen thee en ze eten er een shaslik bij. Ze wisselen de laatste roddels uit, spelen een spelletje en vinden het heel gezellig als wij onze neus laten zien, op weg naar de Said Akhmad Koja madrassa.
Laat in de middag, als het alweer wat is afgekoeld, gaan we daar nog een kijkje nemen. Deze madrassa is een historisch bouwwerk zoals er zoveel zijn in Oezbekistan. Hier zijn alleen geen drommen toeristen, maar vergapen wij ons helemaal alleen aan kleurrijke, houten plafonds en een verzameling historische spullen uit de omgeving. De kleinzoon van de eigenaar laat ons zien hoe 2 dames met de hand aan het weven zijn, laat ons zien hoe hij aan blockprinting doet en vertelt ons een beetje over de geschiedenis van het gebouw. Wil je mooie, handgemaakte producten kopen, dan is de winkel in één van de ruimtes een heel geschikte plek daarvoor.
Een theehuis en de Said Akhmad Koja madrassa in Margilan
Rishtan
Vanuit Margilan reizen wij met een privé chauffeur via Rishtan naar Kokand. In Rishtan maken we op verschillende plekken een stop. Via de Yandex app kun je die stops gewoon aan je transportverzoek toevoegen. Met een gezellige chauffeur gaan we op pad. Kosten van deze dag uit in Rishton, inclusief transport naar de volgende stad: nog geen 4 tientjes!
Onze eerste stop is de Hoja Ilgor moskee met begraafplaats met mausoleums uit verschillende eeuwen. Het lijkt wel alsof we een oud boek of een film instappen, als we de serene tuin van de moskee binnen gaan. Overal groeien granaatappels, de moskee heeft een wat vervaagd, maar nog altijd prachtig beschilderd, houten plafond. Links zien we de koepels van wat we denken dat een badhuis is geweest. Een groepje kinderen speelt hier. Ze horen bij de dames die de binnenplaats vegen en de boel schoonmaken. Direct spelen onze eigen meiden verstoppertje met ze. Door een poortje verdwijnen ze naar een eeuwenoude begraafplaats.
Eerste stop in Rishtan: de Hoja Ilgor moskee en mausolea
Het opvallendst op de begraafplaats is de tombe met lemen dak, houten deuren en 4 minaretten op de hoeken. Qua vorm is het precies de Char Minar in Bukhara, maar dan kleiner. Verspreid staan er nog wat kleinere tombes, allemaal oud en vervallen, op de droge begraafplaats. De kinderen nemen onze meiden mee naar het achterste deel, waar ook de moeders bezig zijn. We zien daar modernere tombes, maar onze kinderen lijken ineens verdwenen. Ze zijn met hun nieuwe vriendjes een heuse graftombe afgedaald, naar een keldergewelf, onwaarschijnlijk koel in de zomerse temperaturen van Oezbekistan. En ook cool natuurlijk, zo onder de grond!
Keramiek uit Rishtan bij Alisher Nazrov ceramics en Rustam Usmanov’s workshop
Rishtan is vooral bekend vanwege haar keramiek, dat hier al eeuwen met de hand gebakken en beschilderd wordt. Iedere meester heeft zo zijn eigen technieken en specialiteit. Wij bezoeken 2 werkplaatsen en zelfs als niet kenners zien we duidelijke verschillen. De borden, tegeltjes en beeldjes bij Alisher Nazrov ceramics hebben overwegend een bijzondere, blauw-groene kleur en zijn vaak een beetje sprookjesachtig. We hebben het geluk de meester zelf thuis te treffen en aan het werk te kunnen zien. De rondleiding door één van de leerlingen is super vriendelijk en zelfs als we aangeven niet veel te kunnen meenemen en slechts 2 kleine souvenirtjes kopen wordt ons uitgebreid thee geserveerd. We krijgen zelfs lunch aangeboden. Die slaan we af, want we willen graag nog een tweede werkplaats bezoeken.
Alisher Nazrov ceramics is een begrip in Rishtan en ver daarbuiten
Rustam Usmanov’s workshop is aan de andere kant van het stadje, een paar kilometer verderop. Het keramiek is hier wat traditioneler en donkerblauwer van kleur. Onze oudste dochter is helemaal onder de indruk van de zelfgemaakte schilderskwasten, van twijgen van een speciale struik. Ze neemt er eentje mee. Wij zoeken nog 2 keramieken granaatappel-vaasjes uit. Dat doet ons echt denken aan Oezbekistan, want ze groeien hier overal in de zomermaanden.
Kokand
Na een rondreis door heel Oezbekistan, zijn we niet snel meer onder de indruk. We twijfelen zelfs of we de paar euro entree voor de Jome moskee in Kokand wel willen betalen. We vinden betalen voor een moskee of kerk altijd een beetje vreemd. Bovendien kun je alles dat de Jome moskee te bieden heeft ook van buiten het hek zien. Zoals veel van de moskeeën in Oezbekistan, is ook deze open, zonder muren rondom. We zijn blij dat we toch naar binnen zijn gegaan. Zo kunnen we de rijk bewerkte plafonds van dichtbij bekijken en kunnen we zelf tussen de rijen houten zuilen door lopen.
De Jome moskee in Kokand is een prachtige, historische plek
Het Khan Palace is Kokand haar eigen eyecatcher met kleurige mozaïeken tegeltjes rondom. Dit paleis stelt niet teleur, met haar enorme, houten toegangspoorten, zoals je die overal in paleizen, medrassa’s en moskeeën door het land vindt. Binnen zijn er meer staaltjes vakmanschap te zien, net als kleine tentoonstellingen over de geschiedenis van de stad en het land. Meer mozaïek en koepeldaken vinden we bij de Norbut Biya medrassa. Verwacht geen spectaculaire, nieuwe dingen die je elders in Oezbekistan niet vindt. Toch is deze medressa een kijkje waard. Wij hebben er leuke ontmoetingen met de inwoners van de stad die hier komen bidden.
Extra tips Fergana vallei
Wij reizen in de zomer rond door de Fergana vallei. Reken dan op temperaturen rond de 40 graden. Niet onoverkomelijk, als je jezelf erop instelt en vroeg én laat op pad gaat met een lange middagpauze.
Khan Palace en Norbut Biya medrassa zijn highlights in Kokand
De Fergana vallei voelt echt een beetje als een stapje terug in de tijd. Hier is reizen niet heel makkelijk, zeker niet met kinderen. Er is weinig vermaak voor hen. Zwembaden zijn er nauwelijks en waterparken al helemaal niet. Even afkoelen na het sightseeën valt dus niet mee.
Gebruik de lokale Yandex app voor je vervoer. Als je met een gezin bent is dit vrijwel even duur als met het OV reizen. De kleine minibusjes die je op verschillende plekken in de steden vindt brengen je ook goedkoop en snel tussen plaatsen heen en weer. Supersnel vaak zelfs.. je zou er haast een helmpje bij verwachten, maar in de praktijk zit je zonder gordel in een gammel vervoermiddel met een held die zelden een rijbewijs lijkt te hebben als chaufeur. Voor mensen met stalen zenuwen dus! Wel dé manier om lokale mensen te ontmoeten.
Rustam Usmanov’s workshop is een must visit in Rishtan
Hotels zijn er nog niet zo veel in de Fergana vallei. De prijs-kwaliteitsverhouding is hier denk ik het minste van heel Oezbekistan. Het loont om vooraf wat onderzoek te doen en alvast wat te boeken.