Ook al zo vaak geprobeerd om meer uit je camera te halen? Dit is het ideale moment om die automatische stand los te laten. Maar dan is het natuurlijk wel handig als je een klein beetje meer weet hoe dat zit met al die instellingen. Vandaag vertel ik je wat diafragma is en hoe je, door met het diafragma te spelen, invloed hebt op hoe jouw foto eruit komt te zien. Oefenen kan eigenlijk overal, daarvoor hoef je helemaal niet speciaal op reis. Sterker nog, als je de komende periode met het handmatig instellen van het diafragma gaat oefenen, zul je daar op je volgende reis profijt van hebben. Dan kun je zonder veel nadenken de juiste instelling doen en kom je vast en zeker met de mooiste reisfoto’s thuis.
Wat is diafragma precies?
Het diafragma is de opening in je lens, die je kunt aanpassen naar jouw wensen. De opening van het diafragma zorgt ervoor dat het licht op de sensor van je camera kan vallen. Fotograferen is schrijven met licht. Daarom is het diafragma zo belangrijk. Het juist instellen van het diafragma bepaalt mede of je foto goed belicht wordt. Bij een groot diafragma valt er veel licht op je sensor en bij een klein diafragma weinig. Je diafragma werkt daarbij samen met de sluitertijd. Om te zorgen dat de foto niet overbelicht wordt, zul je een kortere sluitertijd moeten gebruiken. Kies je voor een klein diafragma, dan zorgt een langere sluitertijd ervoor dat je foto niet te donker uitvalt.
Fotograferen is schrijven met licht, zoals hier in Park Sonsbeek in Arnhem
Het diafragma wordt weergegeven als een f-getal, zoals f/8 of f/22. Een laag F-getal betekent dat de lensopening groot is. Er valt veel licht door de opening en je foto zal (bij gelijke ISO en sluitertijd) veel lichter zijn dan bij een hoog f-getal. Wat het grootste en het kleinste diafragma is, hangt af van de lens die je gebruikt.
Welke andere instellingen hebben invloed op mijn foto?
Niet alleen diafragma en sluitertijd maken je foto lichter of donkerder. Er is een derde factor, die hier invloed op heeft. Dat is de ISO-waarde. Vaak is ISO-100 de laagste waarde die ingesteld kan worden. De hoogste ISO-waarde verschilt per camera. De laatste jaren is dat flink meer dan bijvoorbeeld tien jaar geleden. Dat komt doordat de techniek steeds beter is geworden. Weet wel dat het nog steeds zo is dat je foto’s per stap die je de ISO-waarde verhoogt korreliger zullen worden. Je doet er daarom goed aan je ISO nooit onnodig hoog in te stellen.
Een goede samenwerking van diafragma, sluitertijd en ISO bij weinig licht – Marokkaanse markt
Ook hier een goede samenwerking van diafragma, sluitertijd en ISO in een kerkje in Georgië
Scherptediepte
Met scherptediepte wordt het deel van de foto bedoeld dat scherp is. Hoe groter het diafragma, hoe minder scherptediepte in je foto. Door een klein f-getal te kiezen, zorg je er dus voor dat slechts een beperkt deel van je foto scherp wordt weergegeven. Bij portretfoto’s en close-ups is het mooi als de achtergrond van je foto wat wazig is. Zo springt het onderwerp er echt uit en krijg je bijvoorbeeld van die mooie portretten die echt los komen van de achtergrond. Kies daarom voor portretten en close-ups voor een groot diafragma. Voor landschappen wil je juist liever een grote scherptediepte en is een klein diafragma beter. Zo is alles helemaal scherp, van de voorgrond tot helemaal achteraan.
Je diafragma is slechts één van de drie factoren die bepaalt welk deel van je foto scherp is. Behalve het diafragma hebben ook het scherpstelafstand en brandpuntsafstand invloed op de scherptediepte van je foto. Anders gezegd: als je dichtbij je onderwerp staat, of meer inzoomt, krijg je ook die onscherpe achtergrond.
Diafragma van f/5.6 en korte scherpstelafstand en hoge brandpuntsafstand: alleen het oog scherp
Hoe diafragma bij weinig licht kan helpen
In situaties met weinig licht, zoals in een kerk of grot, kun je er met een groot diafragma voor zorgen dat je zonder statief nog scherpe foto’s kunt maken. Stel je camera in op het kleinst mogelijke f-getal, de grootst mogelijke lensopening. Zo kun je de sluitertijd zo kort mogelijk houden. Is je sluitertijd langer dan 1/15 seconde, dan is het meestal onmogelijk nog een scherpe foto te maken zonder statief. Staat je diafragma al helemaal open, dus het hoogste f-getal? En is de belichting nog steeds onvoldoende bij een sluitertijd van 1/30? Dan kun je de ISO-waarde nog wat verhogen.
Heb je nou een mooie foto gemaakt en wil je achteraf graag weten met welke instellingen je dat gedaan hebt? Klik dan met je rechtermuisknop op de foto, kies eigenschappen en klik op het tabblad details. Je kunt dan niet alleen diafragma, ISO en sluitertijd zien, maar zelfs de brandpuntsafstand en nog veel meer. Zo kun je experimenteren en achteraf de instellingen per foto bekijken.
Experimenteren met diafragma – hier f/2.8 één paddenstoel scherp
Experimenteren met diafragma – hier f/6.4 alle paddenstoelen scherp
Lekker experimenteren met je diafragma
Het beste leer je hoe dat precies werkt met dat diafragma door er gewoon mee te experimenteren. Maak eens dezelfde foto met drie of meer verschillende instellingen en gebruik daarbij extremen. Bekijk ook eens de foto’s die andere fotografen op internet delen, zo heb ik zelf heel veel geleerd. Begin je nog maar net en vind je de combinatie met sluitertijd en diafragma nog lastig? Dan biedt de Av-stand uitkomst. Deze Aperture Value past de sluitertijd automatisch aan bij jouw gekozen diafragma. Zo kun je jezelf helemaal richten op één ding en als je dat onder de knie hebt gaan leren hoe je de sluitertijd erbij moet instellen.
Gebruik jij meestal de automatische stand op je camera, of stel je het diafragma en wellicht ook sluitertijd en ISO handmatig in?
Heel nuttig – ik moet altijd nadenken: groot diafragma is net klein f-getal en omgekeerd. En dan nog die sluitertijd… Je motiveert me om inderdaad eens aan het experimenteren te gaan!
Ik moet zelf, sinds ik een nieuwe camera heb, weer nadenken bij het fotograferen. Gelukkig ken ik de basisprincipes goed, maar het is toch echt even weer je weg vinden.
Wat een goeie tips en vooral prachtige foto’s, Yvonne. Die Marokkaanse markt en die zwaan, dat druppeltje onder z’n snavel. Echt wauw! O, ik hou zo van fotograferen, maar ik wil tijdens m’n reizen niet steeds gefocust zijn op foto’s maken en ik wil niet met zo’n ding steeds slepen. Wat erg hè? Dus ik hou bewust afstand van camera’s en doe alles met m’n smartphone. Zo lang ik het niet heb, weet ik ook niet wat ik mis, haha!
Dat snap ik wel. Ik heb een hele tas met cameraspullen bij me en dat staat me soms ook tegen. Daarom ben ik afgelopen jaar naar een veel lichtere en kleinere systeemcamera gegaan. Mijn tas is nog maar de helft zo groot en een stuk lichter. Maar een smartphone heb je natuurlijk sowieso al bij je en is dan helemaal geen extra bagage.. toch heb ik ’t er wel voor over.. ik hou ervan om te fotograferen en maakt voor mij de reis nóg leuker. 🙂
Leuk dat je hier aandacht aan besteed! Het kan zo veel moois opleveren wanneer je weet hoe je camera werkt.
Dank je. En inderdaad, een beetje oefening baart kunst en handmatig ingestelde foto’s zijn vaak zoveel mooier..
Wat een goede tips Yvonne. Inderdaad heel veel spelen en oefenen. Ik gebruik de automatische stand ook nooit meer, behalve op mijn systeemcamera. Gek genoeg ben ik nog steeds niet ‘één’ met die camera en fotografeer ik daar wel regelmatig mee op de automatische stand. Toch maar meer gaan oefenen met die camera.
Wat voor systeemcamera heb je? Mijn Fujifilm zou lastig onder de knie te krijgen zijn, maar vanaf dag 1 maak ik er met het grootste gemak foto’s mee.. ik vind het echt een aanrader en vind de kleuren ook zo mooi!
Ja je moet absoluut je camera goed kennen en er mee spelen. Ik moet wel zeggen dat mijn camera (Olympus OMD) zo’n goede automatische stand heeft dat ik hem vaak niet beter handmatig ingesteld krijg.
Ik vind de foto’s op de automatische stand vaak vlakker en soms wil ik een foto juist meer of minder licht geven dan de automatische stand zou willen.. maar moet zeggen dat ik de automatische stand op mijn huidige systeemcamera nog nooit heb gebruikt, haha.
Wat een prachtige voorbeeld foto’s! Ik heb ooit een foto cursus gevolgd en sindsdien de automatische stand nooit meer gebruikt. Je kunt zoveel als je gewoon zelf alles instelt. Met diafragma ben ik ook lekker aan het uitproberen, dus ik neem deze tips zeker mee 🙂
Leuk om te horen, ik vind het ook gewoon super om mee bezig te zijn.. en altijd tof als je dan met mooie foto’s thuis komt. 🙂
Mooie voorbeeld foto’s om te laten zien wat je allemaal kunt met ‘diafragma’, zeker in deze tijden en goed moment om hier thuis mee te experimenteren!
Dank je wel. Ik moet eerlijk toegeven dat ik afgelopen weken zelf amper gefotografeerd heb.. toch best druk geweest met andere dingen. Maar morgen gaan we de natuur in en dan gaat de camera zeker mee.
Wat een fijne tips! Ik speel regelmatig met de instellingen van het diafragma voor scherpte – diepte effecten. Een goede samenwerking met de sluitertijd vind ik vooral bij weinig daglicht best lastig. Zoals die foto van de Marokkaanse markt, super mooi. Ik gebruik nabewerking vaak om de foto iets op te lichten dan.
Herkenbaar, bij weinig daglicht is het gewoon moeilijker foto’s maken. Gelukkig kun je daar achteraf nog wel wat aan doen inderdaad. 🙂
Met een groot diafragma kun je schitterende foto’s maken. Ik vind het heel leuk om hiermee te spelen, al heb ik er vaak geen geduld voor 😉
Inderdaad moet je wel een beetje geduld hebben, maar zelf merk ik niet eens dat de tijd voorbij gaat, als ik aan het fotograferen ben. Dan vergeet ik de rest gewoon, haha. Het geduld van mijn medereizigers wordt dan wel eens op de proef gesteld. 😉