Ook al zo vaak geprobeerd om meer uit je camera te halen? Dit is het ideale moment om die automatische stand los te laten. Maar dan is het natuurlijk wel handig als je een klein beetje meer weet hoe dat zit met al die instellingen. Vandaag vertel ik je wat diafragma is en hoe je, door met het diafragma te spelen, invloed hebt op hoe jouw foto eruit komt te zien. Oefenen kan eigenlijk overal, daarvoor hoef je helemaal niet speciaal op reis. Sterker nog, als je de komende periode met het handmatig instellen van het diafragma gaat oefenen, zul je daar op je volgende reis profijt van hebben. Dan kun je zonder veel nadenken de juiste instelling doen en kom je vast en zeker met de mooiste reisfoto’s thuis.
Wat lees je in mijn blog?
Wat is diafragma precies?
Het diafragma is de opening in je lens, die je kunt aanpassen naar jouw wensen. De opening van het diafragma zorgt ervoor dat het licht op de sensor van je camera kan vallen. Fotograferen is schrijven met licht. Daarom is het diafragma zo belangrijk. Het juist instellen van het diafragma bepaalt mede of je foto goed belicht wordt. Bij een groot diafragma valt er veel licht op je sensor en bij een klein diafragma weinig. Je diafragma werkt daarbij samen met de sluitertijd. Om te zorgen dat de foto niet overbelicht wordt, zul je een kortere sluitertijd moeten gebruiken. Kies je voor een klein diafragma, dan zorgt een langere sluitertijd ervoor dat je foto niet te donker uitvalt.
Fotograferen is schrijven met licht, zoals hier in Park Sonsbeek in Arnhem
Het diafragma wordt weergegeven als een f-getal, zoals f/8 of f/22. Een laag F-getal betekent dat de lensopening groot is. Er valt veel licht door de opening en je foto zal (bij gelijke ISO en sluitertijd) veel lichter zijn dan bij een hoog f-getal. Wat het grootste en het kleinste diafragma is, hangt af van de lens die je gebruikt.
Welke andere instellingen hebben invloed op mijn foto?
Niet alleen diafragma en sluitertijd maken je foto lichter of donkerder. Er is een derde factor, die hier invloed op heeft. Dat is de ISO-waarde. Vaak is ISO-100 de laagste waarde die ingesteld kan worden. De hoogste ISO-waarde verschilt per camera. De laatste jaren is dat flink meer dan bijvoorbeeld tien jaar geleden. Dat komt doordat de techniek steeds beter is geworden. Weet wel dat het nog steeds zo is dat je foto’s per stap die je de ISO-waarde verhoogt korreliger zullen worden. Je doet er daarom goed aan je ISO nooit onnodig hoog in te stellen.
Een goede samenwerking van diafragma, sluitertijd en ISO bij weinig licht – Marokkaanse markt
Ook hier een goede samenwerking van diafragma, sluitertijd en ISO in een kerkje in Georgië
Scherptediepte
Met scherptediepte wordt het deel van de foto bedoeld dat scherp is. Hoe groter het diafragma, hoe minder scherptediepte in je foto. Door een klein f-getal te kiezen, zorg je er dus voor dat slechts een beperkt deel van je foto scherp wordt weergegeven. Bij portretfoto’s en close-ups is het mooi als de achtergrond van je foto wat wazig is. Zo springt het onderwerp er echt uit en krijg je bijvoorbeeld van die mooie portretten die echt los komen van de achtergrond. Kies daarom voor portretten en close-ups voor een groot diafragma. Voor landschappen wil je juist liever een grote scherptediepte en is een klein diafragma beter. Zo is alles helemaal scherp, van de voorgrond tot helemaal achteraan.
Je diafragma is slechts één van de drie factoren die bepaalt welk deel van je foto scherp is. Behalve het diafragma hebben ook het scherpstelafstand en brandpuntsafstand invloed op de scherptediepte van je foto. Anders gezegd: als je dichtbij je onderwerp staat, of meer inzoomt, krijg je ook die onscherpe achtergrond.
Diafragma van f/5.6 en korte scherpstelafstand en hoge brandpuntsafstand: alleen het oog scherp
Hoe diafragma bij weinig licht kan helpen
In situaties met weinig licht, zoals in een kerk of grot, kun je er met een groot diafragma voor zorgen dat je zonder statief nog scherpe foto’s kunt maken. Stel je camera in op het kleinst mogelijke f-getal, de grootst mogelijke lensopening. Zo kun je de sluitertijd zo kort mogelijk houden. Is je sluitertijd langer dan 1/15 seconde, dan is het meestal onmogelijk nog een scherpe foto te maken zonder statief. Staat je diafragma al helemaal open, dus het hoogste f-getal? En is de belichting nog steeds onvoldoende bij een sluitertijd van 1/30? Dan kun je de ISO-waarde nog wat verhogen.
Heb je nou een mooie foto gemaakt en wil je achteraf graag weten met welke instellingen je dat gedaan hebt? Klik dan met je rechtermuisknop op de foto, kies eigenschappen en klik op het tabblad details. Je kunt dan niet alleen diafragma, ISO en sluitertijd zien, maar zelfs de brandpuntsafstand en nog veel meer. Zo kun je experimenteren en achteraf de instellingen per foto bekijken.
Experimenteren met diafragma – hier f/2.8 één paddenstoel scherp
Experimenteren met diafragma – hier f/6.4 alle paddenstoelen scherp
Lekker experimenteren met je diafragma
Het beste leer je hoe dat precies werkt met dat diafragma door er gewoon mee te experimenteren. Maak eens dezelfde foto met drie of meer verschillende instellingen en gebruik daarbij extremen. Bekijk ook eens de foto’s die andere fotografen op internet delen, zo heb ik zelf heel veel geleerd. Begin je nog maar net en vind je de combinatie met sluitertijd en diafragma nog lastig? Dan biedt de Av-stand uitkomst. Deze Aperture Value past de sluitertijd automatisch aan bij jouw gekozen diafragma. Zo kun je jezelf helemaal richten op één ding en als je dat onder de knie hebt gaan leren hoe je de sluitertijd erbij moet instellen.
Gebruik jij meestal de automatische stand op je camera, of stel je het diafragma en wellicht ook sluitertijd en ISO handmatig in?
Lees meer over Fotografie:
