Waarom je NU Chiatura moet bezoeken

Chiatura is één van die plekken die je gezien moet hebben om te geloven dat ze bestaan. Troostelozer en meer terug in de Sovjet tijd dan dit gaat een stad niet. Tenzij je in hartje Rusland gaat kijken, waar we Vanuit de Trans Mongolië Express ook het nodige gezien hebben. Een half jaartje voor ons vertrek naar Georgië las ik voor het eerst over Chiatura, in een blog van één van mijn favoriete fotografen. Een paar weken later kwam ik Chiatura opnieuw tegen, op tv dit keer, in het programma Reizen Waes, waar Tom Waes zichzelf in één van de bakjes van zo’n oude roestige kabelbaan hees. Op dat moment wist ik: hier móet ik naartoe!

Een ritje in de kabelbaan van Chiatura.. zou jij instappen?

Chiatura als dagtrip vanuit Kutaisi

Chiatura ligt een kilometer of 70 van Kutaisi en in eerste instantie was het idee om er met de marshrutka een dag naartoe te gaan. De marshrutka rijdt deze route alleen niet zo heel erg vaak en slechts 1 keer per dag rechtstreeks… misschien… of misschien ook niet. Al met al leek het ons een praktischer idee om een auto te charteren voor de dag, zodat we ook ons zij-uitstapje naar Katskhi Pillar wat makkelijker konden maken.

En zo stoppen we die ochtend, onder een bewolkte hemel, halverwege de route, in Zestafoni. Vanuit mijn raampje zag ik een oud fabriekspand met oude Sovjet mozaïeken en met eigen vervoer kan je dan gewoon hard op de rem (laten) trappen en even met de camera op onderzoek uit. Van het verlaten fabriekspand is het maar een paar stappen, via een enorm beeld van Stalin naar een nog gebruikte en volop draaiende staalfabriek. Voor de grote poort staan een paar oude Sovjet auto’s en een antieke bus die ongetwijfeld onder de grote leider ook al rond reed hier. Ook hier de mooiste mozaïeken, maar niemand die er van op of om kijkt.

Ongeveer halverwege Chiatura is Zestafoni een interessante stop

Aankomst in Chiatura

Vanuit Zestafoni wordt de weg bochtiger en we stijgen, totdat we een prachtig uitzicht hebben over de eindeloze naaldbomen om ons heen. De grijze lucht geeft dit alles iets troosteloos, zodat we al in de juiste stemming zijn nog voor we Chiatura bereiken. Deze stad werd begin 20e eeuw als mijnstadje gebouwd en tijdens Stalin bereikte de mijnbouw haar hoogtepunt. Onder zijn toeziend oog werd de eerste Sovjet kabelbaan hier in de jaren ’50 gebouwd en velen volgden. Met de kabelbanen konden werknemers in de ochtend eenvoudig en snel van hun huizen naar hun werk in de heuvels rondom Chiatura en ’s avonds weer terug. Nog altijd doorkruisen verschillende van deze kabelbanen het in het dal en tegen de heuvels gebouwde Chiatura, maar het worden er steeds minder. Onderhoud is er niet en steeds minder kabelbanen zijn nog operationeel. Reden te meer om Chiatura echt nú te bezoeken!

Als we de buitenwijken van de stad naderen en rij na rij aan Sovjetflats in het dal en tegen de heuvels zien staan zijn we even stil. Wat een deprimerende plek om te wonen. Veel huizen staan leeg en we kunnen ons helemaal voorstellen waarom. Niemand zou hier vrijwillig blijven als dat niet echt noodzakelijk was. Nadat de inkomsten uit de mijnbouw steeds verder terug liepen zijn veel mensen dan ook vertrokken. We maken een stop bij een Sovjet monument van moeder Rusland, voordat we de stad verder in rijden en als eerste op zoek gaan naar het dalstation van 2 van de beroemde kabelbanen. Het monument is niet bepaald vrolijk en enorm groot, maar 2 jongetjes, die vast in de naastgelegen flats wonen, klimmen er bovenop en lachen ons vrolijk toe. Welkom in Chiatura zeggen hun gezichtjes, de stad waar je niet wilt wonen.

Welkom in Chiatura, de stad waar je niet wilt wonen

Chiatura verkennen

Ondanks dat we tot zover alleen heerlijke zomerdagen hebben gehad in Georgië lijkt het de zon vandaag maar niet te lukken om door de wolken heen te prikken. Het blijft een beetje mistig en gek genoeg vind ik het niet eens vervelend. Het lijkt bij Chiatura te horen. Onze chauffeur brengt ons naar het kabelbaan station waar de laatste 2 werkende lijnen met elkaar verbonden worden. Werden moet ik eigenlijk zeggen, want bij navraag blijkt de roestige, rode lijn het gisteren begeven te hebben. Of de kabelbaan nog gerepareerd kan worden is niet duidelijk, maar ik ben er bang voor. Mijn oog valt op een mozaïek, op de zijkant van het kabelstation. Stalin en Lenin, broederlijk naast elkaar.

In de andere, blauwe, kabelbaan lijkt leven te komen, want er gaat een belletje en ogenblikkelijk komt er een bakje naar beneden. Bizar hoe steil dat bakje langs de helling scheert en hoe fragiel de kabel lijkt. Dat er hier niet veelvuldig ongelukken gebeurd zijn is me een raadsel, zeker als ik later op de dag zie hoe je boven op de heuvel moet instappen en hoe alles (niet!) beveiligd is. Als we duidelijk maken dat we wel graag naar boven zouden willen wordt er van alles in het Russisch tegen ons gezegd, onderwijl drukke gebaren met een horloge makend. We begrijpen er niet veel van, maar onze chauffeur vertaalt dat we nét te laat komen. De medewerker gaat met lunchpauze. Over een uur werkt hij weer. Vervolgens verdwijnt hij in een klein kamertje in het oude gebouw, dat iets vervallens en tegelijkertijd elegants heeft.

Het kabelstation waar 2 van de nog bestaande lijnen bij elkaar komen

Wij besluiten een rondje door het centrum te maken en ergens wat te eten te zoeken, lunch klinkt eigenlijk wel als een goed idee. Verbaasd lopen we rond. Voor een stad die door zoveel van haar inwoners verlaten is en min of meer als spookstad bekend staat maakt ’t toch nog best een bruisende indruk. Ja, alles is wat vervallen en oogt niet heel aantrekkelijk, maar er zijn winkeltjes genoeg, ook al doet ’t merendeel erg Russisch aan, en ook op de markt is volop activiteit. We kopen wat lekkers rond het centrale plein en delen de bankjes in het park aan de Kvirila rivier met de locals tijdens het eten. Na onze lunch zien we al lopend nog een aantal andere kabelbanen, allemaal hangen ze er stil bij te bengelen. Wij keren terug naar de blauwe lijn, waar ons mannetje inmiddels weer aan het werk is.

In Chiatura is nog genoeg activiteit

Eindelijk een ritje in de kabelbaan

Blijkbaar heeft hij hernieuwde energie gekregen van zijn lunch, want hij stapt enthousiast bij ons in. Zodra de deur aan de buitenkant vergrendeld wordt snap ik maar al te goed waarom deze bakjes Stalins doodskisten worden genoemd. Slechts door een minuscuul raampje met tralies ervoor kan je enigszins naar buiten kijken en mocht er onderweg wat gebeuren, dan kunnen we zelf met geen mogelijkheid de deur open krijgen.

Daar gaan we, omhoog in één van Stalins doodskisten

Verrassend soepel glijden we naar boven, het uitzicht op Chiatura wordt met de seconde mooier. Als we boven uitstappen is ’t wel even oppassen geblazen. De roestige veiligheidsreling zou in Europa door geen enkele keuring zijn gekomen. We maken kort kennis met een tweede werknemer, in het hokje boven op de berg, die joviaal groet. Ik mag even kijken in zijn werkplek, een uit elkaar vallend hokje met niet veel meer dan een hendel voor op en neer. Wat zal ’t hier koud zijn als je er de hele dag moet zitten in de winter. Terwijl wij een wandeling over de heuvel maken doen de twee mannen blijkbaar wat administratie en een kwartiertje later gaan we de weg die we gekomen zijn weer terug naar beneden. We delen onze doodskist nu met enkele locals, die ons belangstellend gadeslaan. Zij spreken net zo weinig Engels als wij Georgisch of Russisch, dus meer dan een vriendelijke glimlach zit er niet in.

Naar boven voor een schitterend uitzicht over Chiatura en weer terug

Houd je van roestig schroot, dan is Chiatura jouw plek

Zodra we beneden zijn stappen we weer in de auto. We zijn al min of meer op weg de stad uit, als mijn oog valt op een ouderwetse sluis, die ik even van dichtbij wil inspecteren. Achter ons is een klein braakliggend terrein, pal naast een flat zoals zo vele in Georgië: duidelijk bewoond, maar elk huisje met haar eigen afwerking (of niet), waardoor het één bonte verzameling van vakjes is. Een roestige hijskraan staat er naast. Het is me niet duidelijk of deze daar nog staat vanwege de sloop van een oude flat, of voor de bouw van een nieuwe. In een hoekje staat een kapotte benzinepomp. De tank zal nog wel in de grond er onder zitten. De bouwopzichters die hier net hebben staan rondkijken stappen weer in hun dure jeep en zwaaien verrast, zich duidelijk afvragend wat we daar doen.

Onze chauffeur, die nu wel in de gaten heeft waarnaar we op zoek zijn, krijgt ineens een idee en rijdt ons naar net buiten de stad. Hier is de ingang van één van de nog altijd operationele mijnen. Tegen de bergwand hangt een aantal gebouwen geplakt, dat dienst doet als ingang van de mijn, annex fabriek, annex slaapplaats voor de mijnwerkers. In één van de ramen hangt was te drogen, een bizar gezicht. Aan de voet van de heuvel is een schroothoop vol oud ijzer, inclusief een paar interessante oude auto’s en vrachtwagens. Je zou deze mijn kunnen bezoeken, als je vooraf een afspraak maakt, maar de gangen zijn smal, de verlichting slecht en de luchtvochtigheid hoog. Niet voor watjes dus! We struinen wat rond, voor we terug rijen in de richting van Zestafoni.

Aan schroot en bouwval in Chiatura geen gebrek

Katskhi Pillar

Een kilometer of 2 buiten Chiatura zien we ineens een bizar gevormde rots voor ons opduiken, die we op de heenweg helemaal niet gezien hadden. Katskhi Pillar, met daar bovenop een klooster. We nemen de afslag en rijden nog een kilometer of wat over een onverhard pad, tot we de laatste 100 meter moeten lopen. Steil omhoog, dat wel, om onderaan de ladder bij de Pillar uit te komen. Zo jammer dat je als gewone sterveling niet naar boven mag. We bezoeken wel het kapelletje beneden en het kleine museumpje met schilderijen en foto’s van het klooster. Onvoorstelbaar dat iemand daar boven zou willen en kunnen leven. We maken wat foto’s en rijden terug naar Kutaisi.

Katskhi Pillar zie je al van verre, als je vanuit Chiatura komt

Als ik achteraf de foto’s van Chiatura en de kabelbanen terug zie denk ik bij mezelf: zijn we daar echt in geweest? Niet te geloven! Mocht je de kans hebben, zou ik zeker aanraden er eens te gaan kijken, het is een bizarre plek.

En jij? Zou je het zien zitten, zo’n ritje in de kabelbaan van Chiatura? Als dat zo is moet je niet te lang wachten.. geen idee hoe lang het nog mogelijk is!

Ga naar al mijn Georgië blogs, of kies een andere bestemming »